Met het coalitieakkoord is de kabinetsformatie bijna voltooid. De aandacht verschuift nu al naar speculaties en geruchten over 'de poppetjes'. Wat moet je doen als je een uitnodiging ontvangt om bij formateur Mark Rutte te verschijnen?
Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie en wetmatigheden van het ministerschap en al die onverwachte en vaak vergeten dingen waar een nieuwe bewindspersoon scherp op moet letten.
Als een partijleider iemand polst, waarom doet-ie dat? Weet de kandidaat wel wat de échte reden is voor zo'n eervol verzoek? Ruud Lubbers liet in 1977 bewust een aantal posten aan zich voorbijgaan en dat bleek later een zeer doordachte stap in zijn uiteindelijk uitzonderlijke loopbaan.
Zo zien Jaap en PG allerlei patronen rond het aantreden en selecteren van ministers. Daarbij is een tijdens deze kabinetsformatie opgesteld document van buitengewone betekenis. Minister Kajsa Ollongren heeft een toets voor 'self-assessment' opgesteld die iedereen die bij de formateur van een nieuw kabinet op bezoek mag zichzelf zou moeten afnemen. De criteria, normen en waarschuwingen daarin zijn opmerkelijk. De lijst is het gevolg van een zeer kritische toetsing door GRECO, de integriteitswaakhond van de Raad van Europa.
Uit dat document blijkt dat pijnlijke situaties als die rond LPF-staatssecretaris Philomena Bijlhout, allerlei andere cv-perikelen en schimmig gedoe rond de financiële omstandigheden van bewindslieden hebben genoopt tot het trekken van lessen voor de ploeg die nu moet aantreden. Zelfs het sociale media verleden van kandidaten is nu onderdeel van de screening. 
Wie gevraagd wordt moet voor zichzelf een aantal dingen goed op een rijtje hebben. Zo vertellen Jaap en PG hoe bij vorige kabinetten al in de allereerste samenkomst cruciale beslissingen werden genomen die niet iedereen meteen doorhad. Ook het besef hoe een ministerie werkt is voor een aankomend minister van levensbelang. Het kan in de eerste dagen al helemaal fout gaan, zo bleek bij VVD’er Annette Nijs op Onderwijs.
Zo zijn er nog veel meer lessen te trekken voor een slagvaardige start en ter vermijding van klassieke blunders. Je kunt maar beter weten wie in het nieuwe kabinet je bondgenoten zijn en wie de grootste risicofactoren. Want zoals D66-minister Els Borst door haar PvdA-collega Ad Melkert gepiepeld werd, dat wil niemand.
Ook is het verstandig te weten hoe Financiën écht denkt over jouw departement en de kwaliteit van wat de ambtenaren daar leveren. Een nieuwe minister doet er bovendien goed aan die ambtelijke ondersteuning meteen bij aantreden te laten merken wie de baas is.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!
***
Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Verder lezen
Het officiële Handboek voor bewindspersonen (het ‘blauwe boek’) met het self-assessment integriteit
Jo Ritzen – De minister, een handboek (Uitgeverij Bert Bakker, 1998)
Gerald Kaufman – How to be a Minister (Faber & Faber, 1980, 1997)
Mark Frequin – Ja minister, nee minister (SDU, 2006)
Nele Beyens – Els Borst, medicus in de politiek (Wereldbibliotheek, 2021)
GRECO website
***
Verder kijken
De Jonge in de war over functie Blok (RTL Nieuws, 10 december 2021)
Yes, Minister: A phonecall from the prime minister
Keek op de Week (VPRO, 1989)
De Wandeling met Piet de Jong (KRO, 20212)
***
Verder luisteren
234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers
233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering
232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?
224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer
219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment
217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol
193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap
192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie
191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!
187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer
184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's
182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink
180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd
179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren
177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen

***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:50:50 – Deel 2
01:30:57 – Einde 
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.