Vluchteling, asielzoeker, overlastgever, derdelander; de benamingen in media voor mensen die op de vlucht zijn (geweest), zijn niet best. Waarom ze zo schadelijk zijn, vertelde onze gast Sahar Shirzad, jurist, kritisch denker en mensenrechtenactivist die zich hard maakt voor mensen met een vluchtverleden. Natuurlijk bespraken we uitgebreid hoe ze zelf ineens ‘nieuws’ werd tijdens haar toespraak op de Klimaatmars vorig jaar november en hoe het nu met haar gaat.
We vroegen ons hardop af waarom journalisten zo weinig kritisch zijn op politici. Beluister de aflevering voor het antwoord en geniet ook van ons Hardnekkige Vlekkenkwartet waarin we discutabele koppen onder de loep nemen, niet zo goed weten of een serie over de bewoners van een asielzoekerscentrum nou nodig is en hoe berichtgeving over de spreidingswet continu wordt geframed als een ‘probleem’.

Bekijk hier de slechte koppen en foto’s van De Volkskrant: https://www.volkskrant.nl/binnenland/overlastgevers-ter-apel-belanden-voorlopig-niet-meer-achter-hoge-hekken-in-sobere-locatie-na-uitspraak-rechter~bca09e6f/
en
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/aanpak-overlastgevende-asielzoekers-leidt-tot-mogelijke-rechtsongelijkheid-en-verkapte-detentie~b6a95dae/
Bekijk hier de goede kop en foto van het NRC: Hoe een schaduwteam van Yesilgöz een omstreden ...NRChttps://www.nrc.nl › nieuws › 2024/02/09 › minister-ye…
Lees hier het artikel van De Correspondent over de leugens van minister Yesilgöz: https://decorrespondent.nl/15143/laat-yesilgoz-niet-wegkomen-met-haar-schaamteloze-leugens-over-nareis-op-nareis/3fdde839-5418-051a-14a2-c556ed2308e4
TRANSCRIPT
Voice-over: Audiohuis.

One'sy Muller: Dit is Bonte Was podcast.

Zoë Papaikonomou: Uw favoriete wasprogramma over media missers en opstekers.

One'sy Muller: Ik ben One'sy Muller.

Zoë Papaikonomou: En ik ben Zoë Papaikonomou.

One'sy Muller: En vandaag is bij ons te gast Sahar Shirzad. Jurist, kritisch denker, mensenrechtenactivist die zich hard maakt voor mensen met de vluchtverleden en winnaar van de PAX Vredesduif 2023.

Zoë Papaikonomou: Welkom, Sahar, heel fijn dat je er bent vandaag.

Sahar Shirzad: Dank je wel voor de uitnodiging.

Zoë Papaikonomou: Ja. We gaan het met jou hebben over hoe mensen op de vlucht of mensen met een vluchtverleden in het nieuws komen, maar we beginnen even met iets anders. Onze vaste luisteraars weten dat waarschijnlijk nog wel. Jij zou eigenlijk al in november bij ons te gast zijn, maar toen gebeurde er iets tijdens de Klimaatmars. Zou je ons willen meenemen?

Sahar Shirzad: Ja, zeker. De nasleep was wel intens. Ik heb er bewust voor gekozen om er niet op persoonlijk niveau heel erg op in te gaan, maar wat er gebeurde is dat ik gevraagd werd om op de Klimaatmars te spreken. Vervolgens hebben ze mij gevraagd om bepaalde woorden niet te gebruiken. Ik kreeg drie pagina's aan voorwaardes of handvatten voor vier minuten spreektijd.

Zoë Papaikonomou: Drie pagina's?

Sahar Shirzad: Ja.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: Er was heel lang overleg geweest of ik überhaupt zou moeten komen spreken over Gaza. Ze vonden het intern duidelijk heel spannend. Daar heb ik wel begrip voor, maar een woord dat ik bijvoorbeeld niet mocht gebruiken was genocide en ik mocht zeker ook niet 'from the river to the sea' roepen. Toen bekeek ik de situatie en ik realiseerde me dat ik echt in een hoekje werd gedreven. Ik had mijn speech voorbereid en ingeleverd. Daarin waren best wel wat rode vlaggen opgemerkt.

Zoë Papaikonomou: Dus je kreeg je speech weer terug met…

Sahar Shirzad: Met rode vlaggen.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: Toen besloot ik dat ik het zou bekijken vanuit de ogen van een Palestijn. Er is bijvoorbeeld een Taliban overname geweest in 2021. Als iemand die zelf niet Afghaans is dan het lef had gehad om op zo'n groot podium te gaan staan om het woord namens ons te gaan voeren en zich te houden aan zoveel voorwaarden die de boodschap van een genocide die voor onze ogen afspeelt teniet doen... Op de dag van de Klimaatmars, overigens, was het allerlaatste werkende ziekenhuis gebombardeerd. Die dag was het totale medische systeem in elkaar gestort in Gaza. Ik dacht: hoe moet een Palestijn zich in godsnaam voelen? Ik ga dit niet doen. Ik kan dit ook niet goedpraten naar mezelf als mensenrechtenactivist en het gaat om klimaatrechtvaardigheid.

Uiteindelijk heb ik mijn microfoon aan Sara gegeven, een Palestijnse activiste die ik tijdens één van de sit-ins op het station had ontmoet. Wat er gebeurde was eigenlijk verschrikkelijk, want het was gelekt dat we niet 'from the river to the sea' mochten zeggen. Er was een enorm blok aan de voorkant waar die leus juist heel hard door activisten werd geroepen.

Zoë Papaikonomou: Door toeschouwers of zo?

Sahar Shirzad: Ja, want vooraan, op het podium, was er een blok aan toeschouwers, activisten, vanuit verschillende groepen, bijvoorbeeld ook de anarchisten, die best wel intens kunnen... Zij zijn bedekt, dus zij durven altijd best wel hard te gaan. Het ging er heel erg hard aan toe, want wij staan op het podium en nadat ik had aangekondigd dat ik mijn microfoon aan Sara wilde geven, waren ze helemaal aangejaagd en gingen ze de leus nog harder roepen, waardoor zij hem één keer na riep voordat ze ging praten. Toen waren de oren van mensen eigenlijk al dichtgeklapt. Ik zag mensen massaal weglopen, terwijl ze het had over verbrande olijfbomen, over wat er op de Palestijnse gronden gebeurt aan klimaatrampen.

Zoë Papaikonomou: Met het oog op mediaberichtgeving, het feit dat zij die leus niet zelf als eerst riep maar dat werd aangejaagd vanuit het publiek heb ik nergens gehoord.

Sahar Shirzad: Nee, maar er is ons ook nooit iets gevraagd.

One'sy Muller: Jullie waren het lijdend voorwerp.

Sahar Shirzad: Ja. Er is na afloop door de organisatie ook niet aan ons gevraagd hoe het met ons ging. Toen dat gebeurde, werden onze microfoons daarna ook nog eens uitgezet door de organisatie zelf, wat echt heel frappant is, want vanuit klimaatactivisme zou je verwachten dat disruptieve actie gerespecteerd wordt. Wanneer de A12 bezet wordt gehouden en het feit dat politiegeweld aan de lopende band een groot gevecht is voor klimaatactivisten... Er werd een beveiliger op ons afgestuurd, binnen een klimaatbeweging en onze microfoons uitgezet. Vervolgens ga ik naar Greta Thunberg, zij brengt ons terug het podium op. Als wij ons niet achter een jong, wit symbool en een grote activist hadden geschaard, waren wij niet de tweede keer op het podium gekomen.

Vervolgens komen wij een tweede keer op het podium. Er werd naar mij geroepen: "Fuck de Klimaatmars!" Een man ging boos weglopen, we werden uitgescholden, maar we bleven gewoon doorgaan om ons verhaal af te kunnen maken. Komt er een rando man Greta aanvallen wanneer ze haar kant van het verhaal wil doen en er was geen beveiliger te bekennen op dat moment, maar wel wanneer wij achter…

Zoë Papaikonomou: Die waren ineens verdwenen.

Sahar Shirzad: Die waren verdwenen, dus toen heb ik die man van haar af getrokken. Terwijl ik dat deed, kwam er op een gegeven moment wel een beveiliger, dat zie je op beeld, aan het einde. Na dat allemaal komt niemand van de organisatie zeggen: "Sorry, wij hebben fouten gemaakt." Wat er wel gebeurt, is dat er een tweet wordt verstuurd als een soort damage control richting de media.

Zoë Papaikonomou: Vanuit de Klimaatmars organisatie?

Sahar Shirzad: Ja, het zogeheten crisisteam ging zich erover buigen. Dat crisisteam besloot tot twee regels: "Sahar Shirzad, PAX Vredesduif winnaar, zou een verbindende speech geven. Dat heeft ze niet gedaan." Iets in die richting.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: Dus ze willen legitimeren dat ze mij hebben gevraagd door middel van mijn Vredesduif award neer te zetten als: dit is de reden dat we haar hebben gevraagd. Ze is zo'n bejubeld persoon op het vlak van vrede, maar ze heeft niet verbonden en daarom is er van alles misgegaan op de Klimaatmars. Alle kranten nemen dit over en zeggen dat ik 'from the river to the sea' zou hebben geroepen, dat was een smet op de Klimaatmars.

Zoë Papaikonomou: Ja, want Sara en Sahar is hetzelfde.

Sahar Shirzad: Dat is hetzelfde. Als je als een vrouw van kleur met zwart, krullend haar, naast haar gaat staan, je heet Sara en Sahar…

Zoë Papaikonomou: Dan vraag je er gewoon om, ja!

Sahar Shirzad: Nee, maar dat is te ingewikkeld!

Zoë Papaikonomou: Moet je maar niet zoveel op elkaar lijken, zeg.

Sahar Shirzad: Maar goed, het is onnodig. De focus bleef voor mij daarna nog op Gaza, maar natuurlijk is dit heel heftig voor een vrouw van kleur om in Nederland mee te maken. Het was gevaarlijk voor mij hoe de media klakkeloos alles van elkaar overnam. En het is door heldinnen zoals Hasna van Lillith Magazine, shameless plug, als jullie willen, doneer op het Lillith Magazine platform…

One'sy Muller: Ja, alsjeblieft.
00:07:04
Sahar Shirzad: Want dat is op dit moment het enige platform die bescherming biedt. In haar vrije tijd, ze was net geland vanuit Marokko, Clarice nog vanuit het buitenland, het was zeven uur 's ochtends op de maandag, nadat ze geland was, heeft zij achter haar laptop alle denkbare kranten tot aan België gemaild.

Zoë Papaikonomou: Hasna El Maroudi, hebben we het over. Even voor de luisteraar.

Sahar Shirzad: Ja. Om te rectificeren. Als dat niet was gebeurd, had ik ook nog problemen op mijn werk, dus het heeft hele grote consequenties. Het was zelfs op livestream. Ze hadden me niet eens hoeven te bellen. Je kon het gewoon terugkijken.

Zoë Papaikonomou: Je kon het gewoon terugkijken, ja.

Sahar Shirzad: En dat wordt niet gedaan.

One'sy Muller: Super lui.

Zoë Papaikonomou: Ik ben wel heel blij, hoe pijnlijk ook, dat je dit wil beschrijven. Dit laat zien wat de consequenties zijn van zulke onzorgvuldige berichtgeving voor personen in kwestie, naast de enorme beeldvorming waar je aan bijdraagt. Wij hebben het er in die uitzending nog over gehad, het frame was heel erg: bij de Klimaatmars moet het over het klimaat gaan. Wat deed dat met jou, dat je de hele tijd zo'n frame hoorde?

Sahar Shirzad: Dat is exact de reden dat ik mij niet zo snel heb aangesloten bij dit soort klimaatbewegingen. Voor mij gaat het om klimaatrechtvaardigheid en blijkbaar snappen mensen het stukje rechtvaardigheid daarnaast totaal niet. En transnationale solidariteit is van belang omdat het klimaat bij uitstek een onderwerp is wat van ons allemaal is. De lucht en het klimaat is van ons allemaal en alles wat wij in het Globale Noorden doen, heeft effect in het Globale Zuiden. We zien letterlijk de slachtoffers hier bij ons binnenkomen als mensen die op de vlucht zijn door klimaatrampen. De cijfers liegen er niet om. Maar als je het erover gaat hebben dat er ook nog eens oorlogsmisdaden worden gepleegd door ecocides en het verbranden van olijfbomen, is dat opeens ontzettend ingewikkeld.

En antimilitarisme gaat voor mij altijd hand in hand met klimaatactivisme en klimaatrechtvaardigheid. Goed, ik kan hier heel erg over ranten, maar ik zei net, voordat we hieraan begonnen: de Klimaatmars voelt als een soort festival, geen protest meer. Het is vanuit Extinction Rebellion best slim, ze hebben de beweging heel groot kunnen maken en draagvlak kunnen vergroten omdat ze de boodschap overbrengen op een manier dat de gemiddelde Nederlander daarin mee wil gaan. Maar het blijft voor de gemiddelde Nederlander nog steeds heel ingewikkeld om buiten de grenzen te denken wanneer het gaat om klimaat. Ik bedoel, we hebben het heel vaak over onze dijken en de kansen op overstroming hier, maar niet over het feit dat een groot deel van Pakistan niet zo lang geleden overstroomd is.

Zoë Papaikonomou: Precies.

Sahar Shirzad: En zoveel plekken eigenlijk al te maken hebben met overstromingen en natuurrampen, niet in het minste Herat, in het geboorteland van mijn moeder, waar afgelopen zomer ook intense aardbevingen waren. Dat was kort voor de Klimaatmars gebeurd, voor mij. Dus ik heb er in levende lijve mee te maken en daarom voel ik mij totaal niet uitgenodigd om daar een onderdeel van te zijn als dat niet iets is wat basiskennis zou moeten zijn in de klimaatbeweging.

Zoë Papaikonomou: Nee. Wat jij beschrijft is zo essentieel, dat zou eigenlijk de kern van de klimaatbeweging moeten zijn, en dan worden jullie na afloop een ‘smet op de Klimaatmars’ genoemd.

Sahar Shirzad: Ja, maar ik wil wel benadrukken dat er een grote kloof is tussen de nieuwe generatie en de oudere generatie. Dat geldt ook voor de onderwerpen waar we het vandaag verder over gaan hebben.

Zoë Papaikonomou: Oké. Geef ons hoop, alsjeblieft. We need it.

Sahar Shirzad: Ik heb enorm veel hoop omdat bijvoorbeeld een Greta en heel veel jonge vrijwilligers zelf op de Klimaatmars kwamen om hun solidariteit te betuigen en om te vragen hoe het met ons ging. Zij waren vrijwel de enigen, maar die zijn er wel en Extinction Rebellion heeft meteen afstand genomen van wat de crisis…

Zoë Papaikonomou: Het crisisteam dat jou even onder de bus gooide.

Sahar Shirzad: Ja, dus dat is er ook. En ik zie ook dat er een kloof is met de nieuwe generatie die echt wel heel veel intersecties inziet wanneer het gaat om klimaatbewegingen. Maar die klimaatcoalitie wordt een soort weerspiegeling van de samenleving op het moment dat er zoveel partijen in zitten waar je je aan moet onderschikken. Je moet de hele tijd je verhaal gaan compenseren om een soort breed draagvlak te creëren. Dat blijft altijd een frictie bij het opzetten van bewegingen. Hoe ver wil je gaan om een groot draagvlak te creëren?

Zoë Papaikonomou: We hadden het er ook in de voorbereidingen over, dit vind ik ook zo'n belangrijke in jouw uitleg, jij zegt: ik vond het zo belangrijk om mijn microfoon door te geven aan Sara, daadwerkelijk een Palestijnse, omdat ik zelf niet gebruikt wil worden als een holle verbinding, zo noem ik dat altijd. Een verbinding op voorwaarde van de norm, dat is het eigenlijk. Die durft het allemaal niet aan, die vindt het allemaal spannend, en genocide... Dat zie je nu ook, media durven genocide geen genocide te noemen, hooguit genocide in de maak. Hoe lang blijft een genocide in de maak?

Sahar Shirzad: Er zijn genoeg VN-experts die dit uitroepen. ICJ heeft groen licht gegeven om in ieder geval onderzoek uit te voeren, dat dit waarschijnlijk een genocide is. Maar omdat er op dit moment geen uitspraak is, mogen wij het niet zo noemen. Dat is echt het kromste wat er is gebeurd, ook op gebied van internationaal recht.

Zoë Papaikonomou: Dat is weer eens een oproep, we doen er zoveel: ga alsjeblieft de term genocide gebruiken en vraag je als redactie op zijn minst af: wanneer mogen de aanhalingstekens weg? Die zijn mij ook een doorn in het oog: 'genocide' of ‘beginnend’ of ‘in de maak’. Ik ging nu even de genocide kant op, heel belangrijk, maar wat jij hiermee ook echt liet zien, is hoe je voor valse verbinding wordt ingezet. Dit benoem ik nog extra omdat het zo vaak gebeurt. Ik vind het heel dapper dat je de microfoon op dat moment durfde door te geven, want je weet natuurlijk wat er dan gaat gebeuren. Dat is ook gebeurd, eigenlijk alles.

Sahar Shirzad: Het is het engste wat ik ooit heb gedaan vanuit mijn activisme. Ik krijg echt bakken met gal in mijn inbox wanneer ik me uitspreek over mensen op de vlucht.

One'sy Muller: Nog steeds?

Sahar Shirzad: Dat ik terug moet naar mijn eigen land, vang jij ze dan in je huis op als je zo graag wil dat ze binnenkomen. Die dingen ben ik allemaal wel gewend, heb ik een dikke huid voor, maar ik heb nog nooit op dit niveau haat meegemaakt. Daarom wilde ik me er een tijdje niet over uitspreken, want het gaat eigenlijk niet om mij. Ik wilde me niet als een pawn laten gebruiken, als een middel om een soort half verbindend verhaal, als persoon die niet Palestijns is, te vertellen. Maar het feit dat ik alleen al naast een Palestijn sta en me zo onveilig voel, laat staan als je op dit moment een Palestijn bent. Dus voor mij zijn all eyes nog steeds op Palestina en op Gaza. Ik woon hier meer dan 25 jaar en ik heb dit nog nooit meegemaakt.

Ik heb niet 'from the river to the sea' meegeroepen omdat er natuurlijk allerlei kanten aan het verhaal zitten van mensen die zich daardoor toch gekwetst kunnen voelen, ook al sta ik achter het recht dat dat mag. Maar het feit dat je alleen al naast iemand staat en dat gezegd wordt en je leven zo onveilig wordt gemaakt. Ik ben terroristenkind genoemd, 'ga naar Hamas om verkracht en afgeslacht te worden'.

Zoë Papaikonomou: Dat schreeuwden mensen naar je?

Sahar Shirzad: Nee, dat was op het internet. Meteen diezelfde avond en de volgende dag was mijn inbox helemaal vol met haat.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: En ook heel veel liefde. Voor links Nederland ben je een heldin. Of nou, links Nederland, voor bepaalde bubbel waar ik in zit. En aan de andere kant, voor een groot deel van Nederland was ik een antisemiet. En beide is dehumaniserend. Eigenlijk wil je beide niet zijn. Je wil gewoon doen wat rechtvaardig is.

Zoë Papaikonomou: Ja. Ik merk dat ik het heel heftig vind om te horen hoe je vertelt, maar ik ben wel heel blij dat je het doet. Dit is ook één van de redenen waarom we deze podcast maken, om dit soort verhalen te laten zien. Dit is vaak niet zichtbaar omdat er helaas maar heel weinig mediaplekken zijn waar je dit kan vertellen. Waar überhaupt de wens is dat het verteld wordt, laten we daarmee beginnen, maar ook dat er geen ruimte is voor de achterkant. Dank dat je het wil delen. We gaan nu gewoon verder, denk ik.

One'sy Muller: Ja, heel veel dank en een hele dikke knuffel, nog een keer. Die hebben we je natuurlijk meteen gegeven, maar om dat weer te reproduceren is niet niks. Dus inderdaad ook bedankt.

Sahar Shirzad: Ja. Het is nodig. Ik denk dat het nodig is, ook om het te normaliseren dat mensen als ik ook op een klimaatpodium zijn. Het geweld mag nooit genormaliseerd worden. Daar moet ook iets over gezegd worden. Dus ik zal altijd weer terugkomen, ik zal me altijd uit blijven spreken, dus mij krijgen ze in die zin echt niet kapot.

Zoë Papaikonomou: Sorry, nu je dat weer zegt, denk ik: ik wil het toch nog een keer herhalen, inderdaad, dat geweld. Want je zei het zo goed. Jullie werden weggehaald door beveiligers, maar op het moment dat Greta Thunberg wordt aangevallen, jullie worden aangevallen, eigenlijk, dan is niemand daar. En dat is ook geweld, maar dat ziet niemand eigenlijk zo.

Sahar Shirzad: Ja, er is dagenlang niet naar ons gevraagd. Het eerste is dus dat jij onder de bus wordt gegooid en dat noem ik echt wit geweld. Dat is binnen de klimaatbeweging wit geweld. Je kan niet een vrouw van kleur die je op het podium hebt uitgenodigd, die vanuit een gestigmatiseerde groep komt, die al genoeg geweld vanuit Nederland over zich heen krijgt, onder de bus gooien als het crisisteam om jouw damage control uit te voeren. Wat ben je daar precies mee aan het doen? Want die tweet is uiteindelijk bovenaan de krantenkoppen komen te staan, omdat zij zich als eerste snel wilden uitspreken hierover, bang dat ik dit allemaal meteen ging vertellen. Niet, dus. Zo interessant.

One'sy Muller: Wat is er daarna nog gebeurd? Heb je van hen nog wat gehoord?

Sahar Shirzad: Ja, ik heb excuses gekregen van de voorzitter, maar er is duidelijk frictie en verdeling, zoals ik al zei, omdat er een generatiekloof is en omdat het een klimaatcoalitie is die op een gegeven moment een weerspiegeling wordt van de samenleving. Ze heeft toegegeven dat er fouten zijn gemaakt, maar ze hebben mij niet gebeld of nagevraagd of zij mij kunnen helpen met de kranten.

Ze hebben een heel slap statement uitgeschreven, want er zijn geen expliciete excuses aangeboden aan ons omdat het voor ons onveilig werd gemaakt op het podium. Ze hebben wel aangegeven dat ze fouten hebben gemaakt, maar geen excuses voor het feit dat wij gesilenced werden. Onze microfoons worden uitgezet, in Nederland, nogmaals, nota bene door klimaatactivisten die continu disruptieve acties uitvoeren. Wat ben je dan aan het doen?

Zoë Papaikonomou: Ja, wit geweld neem ik echt mee, want het past in een lange lijn van berichten die wij hier bespreken. Denk aan femicide, waar we sowieso veel te weinig oog voor hebben, maar op het moment dat het witte Johan is, is het toch allemaal heel verdrietig voor hem en is hij gerehabiliteerd als hij zijn partner op gruwelijke wijze heeft vermoord. Maar als het Ali is of Mohammed, of als het in Turkije gebeurt, dan weten we femicide wel heel goed te benoemen. Wat dacht je van alle presentatoren die zich gewelddadig gedragen richting hun werknemers? Dat valt allemaal ook wel mee. Het niet kunnen zien van wit geweld.

One'sy Muller: Dat heb ik ook ervaren met een oud-collega. Die begreep niet dat ik zei: wat jij nu hebt gedaan, is geweld, ervaar ik als geweld. Ze begreep totaal niet wat ik bedoelde.

Sahar Shirzad: Ja, jullie geven mij hoop met jullie podcast. Het maakt me ook niet uit hoeveel luisteraars jullie hebben, ik kan hier echt emotioneel van worden, want het is zo belangrijk om te blijven doorgaan, ook al is het in zo'n kleine cirkel van invloed die we hebben. Zeker als er zo'n partij als de PVV groot is. Na de Klimaatmars, dat kwam ook nog…

Zoë Papaikonomou: Het ging aan één stuk door. Geweldig.

Sahar Shirzad: Ja. Het is fantastisch dat jullie er zijn. Zoals ik al zei, we moeten ons daarover blijven uitspreken. Er is niet een soort makkelijk pakket aan crashcourses die we Nederland kunnen bieden over hun witheid en het besef van witheid, maar we kunnen dit blijven doen. We moeten het blijven adresseren.

Zoë Papaikonomou: Daar geloven wij ook heel sterk in. Daarom, als jij dan zoiets als wit geweld zegt, denk ik: ja, dat is het. Dan ben ik blij met zo'n term, die moeten we dan ook maar even flink blijven herhalen om te laten zien dat we voor het geweld van de norm vaak geen oog hebben. Of dat we het niet eens als geweld ervaren, daar begint het al mee, want we hebben er begrip voor. Zoals die man die Greta aanviel, dat was misschien niet goed, maar ik snapte het wel, want daarvoor is toch de Klimaatmars niet, weet je wel?

Sahar Shirzad: Ja, en nog grappiger, over wit en niet-wit gesproken, ik ben niet zo heel erg van die kleurhokjes. Ik denk: onze boodschap valt daardoor helemaal in het niet. Maar als je je huiswerk zou doen als media, nogmaals, zou je ook zien dat er achter mij een hele groep mensen waren die ik uit solidariteit mee had genomen naar het podium, waaronder een Joodse jongeman die wit was en die eigenlijk een lied wilde zingen, heel lief, na Sara, uit solidariteit met de Palestijnen. Maar daar kwamen we niet eens aan toe, want de microfoons werden uitgezet. Er zijn nul consequenties voor hem. Het viel niemand op dat hij achter ons stond. Daar werd gewoon helemaal niet naar gevraagd.

Zoë Papaikonomou: Soms moet het benoemd worden.

One'sy Muller: Misschien moeten we wit geweld als categorie aan het hardnekkige vlekken kwartet gaan toevoegen.

Sahar Shirzad: Mag ik dan ook komen?
ALLEN LACHEN

Zoë Papaikonomou: Ja, jij stuurt er gewoon elke uitzending één in.

One'sy Muller: Elke keer wel weer een voorbeeld.

Zoë Papaikonomou: Hopelijk hoef je het niet steeds aan den lijve te ervaren.

Sahar Shirzad: Maar wat ik ook een voorbeeld van wit geweld vind, is dat iedere keer wanneer ik het heb over mensen op de vlucht, waar we het vandaag over gaan hebben, ik de hele tijd hoor dat ik terug naar mijn eigen land moet en dat dit niet mijn land is, blijkbaar. Dat vind ik het makkelijkste, lowest hanging fruit dat mensen gebruiken vanuit hun witheid en privilege. Jij hoort er duidelijk niet bij, want jij spreekt je uit voor mensen die hier eigenlijk ook niet horen.

Zoë Papaikonomou: Het is nooit erbij horen.

Sahar Shirzad: Als jouw bestaansrecht de hele tijd bevraagd wordt in een samenleving, hoe recht is jouw rug als jij rondloopt in de samenleving? De mijne is verdomd recht omdat ik me erover blijf uitspreken, maar groepen worden op deze manier ontzettend kwetsbaar gemaakt. En er heeft gewoon een partij gewonnen die ons nog altijd als een zondebok gebruikt. Tegenwoordig worden er in psychologietijdschrijften essays geschreven over de nieuwe generatie die last heeft van imposter syndrome. Wat voor syndroom moet jij hebben als je rondloopt in een samenleving waarin elke dag in het nieuws het bestaan van meer of minder mensen op de vlucht... Ik zeg geen vluchtelingen, maar als ik zou citeren: "Meer of minder vluchtelingen, derdelanders, nareizigers, veilige landers, lastgevers, volgens mij..."

Zoë Papaikonomou: Overlastgevers.

Sahar Shirzad: Overlastgevers is een nieuwe. Allemaal synoniemen voor mensen die hier komen. Alle mediakanalen doen dit eigenlijk, ze schrijven over mensen met de juridische status waar die mensen in verkeren. Want in feite, als ik het even heel sec zou zeggen als jurist, als jij hier binnenkomt zit jij in een juridische status, dan ben jij niet iets.

One'sy Muller: Vertel maar verder, dit is een bruggetje.

Zoë Papaikonomou: Ga maar door, dit is inderdaad waar we het over wilden hebben.

One'sy Muller: De juiste terminologie.

Zoë Papaikonomou: Precies, want wij zeggen heel bewust mensen op de vlucht, mensen met een vluchtverleden, maar welke terminologie gebruik jij en waarom?

Sahar Shirzad: Wat er gebeurt met het woord vluchteling zie ik mijn generatiegenoten die ook een vluchtverleden hebben doen en ik heb er met ze over gesproken, je bent niet voor altijd een 'vluchteling' als jij een vluchtverleden hebt, als je hier ooit in de jaren '80, '90, als refugee millennial, als eerste generatie die nu in de dertig is, kwam. Ik heb zelfs in de politiek gezien dat sommigen zichzelf nog een vluchteling noemen. Als identiteit. En dat mag. Iedereen is vrij om dat te doen, want er is ook zoiets als positive reclaiming, power, maar als jurist zou ik zeggen: daar moeten we echt vanaf. Want je bent op de vlucht, een mens op de vlucht, je hebt een vluchtstatus en daarna ben je mogelijk statushouder of nieuwkomer. Dat komt voor gemeentebeleid heel goed uit.

Er zijn allemaal stichtingen bedacht en daar wordt van alles mee gedaan. Maar je bent op een gegeven moment Nederlander. En je kan er als je Nederlander bent zelf voor kiezen om te zeggen: ik ben Afghaans-Nederlands. Ik heb vrienden die zeggen: ik ben Afghaans-Amsterdams, ik wil me niet Afghaans-Nederlands noemen. Dat mag ook, maar je bent niet een continuüm van een vluchteling. Een vluchteling is geen continuüm en je bent het niet. Je hebt die status en daarna stopt het.

En wat de media heeft gedaan met dat woord, is het zodanig ontmenselijken waardoor de connotatie van een vluchteling verschrikkelijk is geworden. Mensen zien door de bomen het bos niet meer als ze in het nieuws continu lezen: asielzoeker dit, vluchteling dit, nareiziger dat. Nou ja, nareiziger kunnen we natuurlijk ook…

One'sy Muller: Daar gaan we het zo nog wel over hebben.

Zoë Papaikonomou: Ja, maar dat geldt voor meer mensen. Iets heel anders, bijvoorbeeld, daklozen. Je maakt een ervaring iemands volledige identiteit. Het kan inderdaad zo zijn dat sommige mensen dat ook zo ervaren, omdat het natuurlijk wel heel erg ingrijpend is, maar ik zit er nu over na te denken nu jij dit zo beschrijft. Het is hilarisch. Nou ja, hilarisch niet, het is natuurlijk heel pijnlijk.

Ik ben nog steeds een Nederlander met een migratieachtergrond omdat mijn vader ooit gemigreerd is en overigens weer teruggekeerd is. Ik noem mezelf bijvoorbeeld bicultureel. Ik vind het mooi hoe jij dat verschil aanduidt met Afghaans-Amsterdams of Afghaans-Nederlands. Dat is onderdeel van mijn identiteit. Maar dat mijn vader ooit gemigreerd is, is onderdeel van zijn ervaring geweest. Dat ebt in bepaalde dingen misschien door, maar het is wonderlijk hoe we mensen eeuwig in die categorieën blijven plaatsen.

Sahar Shirzad: Ik wil daar dus een kanttekening bij plaatsen. Ik vind het heel goed dat je dat voorbeeld geeft, want het verschil tussen bicultureel zijn en een migratieachtergrond hebben en een vluchtverleden hebben is immens wanneer het gaat om de rechten en plichten daaraan verbonden zijn.

Zoë Papaikonomou: Zeker.

Sahar Shirzad: Dus waarom zeg ik dat ik me hier als jurist boos over maak? Het heeft hele erge implicaties voor mensen op de vlucht. Het feit dat er in de politiek zoveel verdraaid en gelogen wordt over mensen op de vlucht en natuurlijk ook over personen die bicultureel zijn, maar dit is het onderwerp wat het kabinet opvalt omdat ze zo succesvol zijn geworden in het onmenselijken ervan, dat ze het blijkbaar zo makkelijk kunnen verdraaien, dat op het moment dat Yeşilgöz zelfs op een leugen wordt gepakt, er niet eens een kamerdebat voor wordt aangevraagd, want de kamer is helemaal niet meer geïnteresseerd in mensen op de vlucht. Wanneer het gaat om leugens die boven water komen, Ter Apel dat een zogeheten crisis is... Daar zitten hele grote verschillen in.

En ook eerste generatie mensen met een vluchtverleden hebben ook een ander soort levenservaring binnen Nederland dan mensen met een biculturele achtergrond. Dat neemt niet weg dat we allemaal met een paraplu van racisme en discriminatie te maken hebben.

Zoë Papaikonomou: Natuurlijk, maar het is heel belangrijk om het onderscheid daarin te zien. Absoluut.

Sahar Shirzad: Ja, zeker.

One'sy Muller: Denk je dat het media ontbreekt aan juridische kennis over…

Zoë Papaikonomou: Kennis überhaupt.

One'sy Muller: Inderdaad, dat is de algemene conclusie van Bonte Was Podcast, maar waar ligt het dan aan dat ze zo slecht berichten en dat ze de verkeerde terminologie gebruiken?

Sahar Shirzad: Ik zou het makkelijk van mezelf vinden om te zeggen: de media doen gewoon hun huiswerk niet. Wat ze eigenlijk doen is misschien wel kwalijker dan je huiswerk niet doen, ze nemen de termen van politici en politiek over. De zondebok doctrine is gewoon totaal succesvol overgenomen door de media. Nareiziger na nareiziger…

Zoë Papaikonomou: Ja, wat was dat?

Sahar Shirzad: Als jurist dacht ik: wat bedoel je daarmee? En dan wordt Yeşilgöz gevraagd. ‘Heel veel, het zijn er heel veel!’

Zoë Papaikonomou: Duizenden.

Sahar Shirzad: Vervolgens wordt dat overgenomen in de media. Er wordt dan een leugen gemaakt dat het er heel veel waren. Nogmaals, we hebben het er zo wel in het artikel over hoe goed dat weerlegd is. Je kan het op een gegeven moment met cijfers weerleggen, maar er gebeurt iets heel gevaarlijks hier, dat we ten eerste niet erkennen hoe eng en fascistisch de partij is die gewonnen heeft en wat voor middel zij hebben gebruikt en dat de media niet massaal denkt: wij gaan met dat middel die deze fascistische partij gebruikt, dus mensen op de vlucht totaal ontmenselijken, niet meer meedoen. Dat doen zij niet. Zij gaan mee met de tendens vanuit de politiek. En dat is heel kwalijk. En dan komt het punt: hoezo ga jij je huiswerk niet doen als Yeşilgöz zegt: heel veel.

Zoek het uit! Ga naar de IND, zorg dat tijdens de verkiezingen er een versneld proces komt in het uitvogelen wat precies de cijfers zijn waar het kabinet van ons hele land over gevallen is? Dat komt nu pas, een paar weken geleden, boven water, nadat de PVV daar succesvol gebruik van heeft gemaakt.

Zoë Papaikonomou: Wij hebben het hier in Bonte Was de podcast vaker over het weigeren te benoemen dat de PVV een extreemrechtse partij is. Dat is misschien nooit heel veel gebeurd, misschien tijdens de periode dat ze in de oppositie zaten. Mijn vertrouwen in de politieke verslaglegging, zeg ik er dan bij, neemt wel echt heel snel af. Die was al niet heel groot, maar dit vind ik ook weer zo'n voorbeeld. Het komt heel duidelijk naar voren, maar dat was toen het kabinet viel ook al duidelijk, dat ze gewoon loog en op zijn minst overdreef. Dat had je op zijn minst kunnen zeggen. Maar dat daar dus niet heel stevig op gehakt wordt. Dat is toch echt je primaire taak als journalistiek, en zeker politiek journalist, om de macht te bevragen.

Sahar Shirzad: Ja, maar dan moet je toegeven dat centrumrechtse partijen meegaan met de PVV-boodschap.

Zoë Papaikonomou: Ja, totaal.

Sahar Shirzad: Dat lijkt, blijkbaar, tegenwoordig iets politieks te zijn in de media, omdat ze het ingewikkeld vinden om die keuze te maken. En de ethische…

Zoë Papaikonomou: Maar ze verslaan alleen nog maar het spel. Seada Nourhussen zei het heel goed, vond ik: het zijn bijna een soort notulisten geworden.

Sahar Shirzad: Ja! Daar moest ik heel erg om lachen.

Zoë Papaikonomou: Ja, het is hilarisch maar zo schrijnend.

One'sy Muller: Het gaat om echte levens.
00:30:09
Zoë Papaikonomou: Precies. En ik zeg dit extra stellig omdat we allemaal weten hoe het achter de schermen gaat, Joris Luyendijk heeft daar trouwens ook een keer een mooi boek over geschreven, Je Hebt Het Niet Van Mij, die heeft toen in die Haagse stolp meegelopen, over lobbyisten, journalisten en politici. Ik heb dit zelf ook meegemaakt op heel kleine schaal toen ik nog bij AT5 werkte, en ik was absoluut geen politiek verslaggever maar ik had wel vaak te maken met gemeenteraadsleden of met wethouders. Er ontstaan heel snel banden tussen mensen. Want je werkt vaak samen en je gunt elkaar eens een scoopje en dan ga jij niet dit of dat... Ik maak me daar echt ernstig zorgen over, dat speelt volgens mij ook een belangrijke rol in waarom ze zo zoutloos de macht bevragen.

One'sy Muller: Ze zijn niet meer onafhankelijk.

Zoë Papaikonomou: Dan zouden ze toch andere dingen hebben gedaan, zou je zeggen?

Sahar Shirzad: En het feit dat de meest kwetsbare groep in de samenleving, wat voor mij alleenstaande, ongedocumenteerde jongemannen zijn die op de vlucht zijn geweest, uitgeprocedeerd, die noemen we bijvoorbeeld derdelanders. Een gemiddelde Nederlander weet niet wat die leest als die derdelander leest.

Zoë Papaikonomou: Wat lezen we dan?

Sahar Shirzad: Je hebt één het land van herkomst, twee het land waar jij asiel aanvraagt en als je je nog in een derde land aanmeldt, dan ben je in het derde, in principe veilige, land van aankomst derdelander. Er is een Dublinverdrag, daar is een wet op, dat je gedwongen bent je asiel aan te vragen in je allereerste veilige land van aankomst. Je mag zeker niet naar een derde land om daar asiel aan te vragen. En nu is het zo dat oorlog uitbrak in Oekraïne en dat er mensen zijn gevlucht die niet Oekraïens zijn, die dus Oekraïne als tweede land hadden waar ze asiel hebben aangevraagd, en Nederland nu een derde land is. En nu worden ze in de media continu derdelanders genoemd, maar het moet uitgelegd worden dat er misschien mensen tussen zitten die meerdere keren hebben moeten vluchten.

Ze worden ook kansarmen genoemd binnen het asiel. Je maakt dan heel weinig kans dat je asielprocedure slaagt. En dat zij het verpesten het voor de 'echte' vluchtelingen. Ik heb een foto gezien van voornamelijk jongemannen van kleur die nu met bordjes voor de IND staan met daarop: wat wacht ons lot? De Raad van State heeft hier gewoon geen werk van gemaakt. Het is verschrikkelijk wat er in Oekraïne gebeurd is, zeker voor de mensen die al eerder huis en haard hebben moeten verlaten. Laten we hier even heel goed naar kijken wat voor processen wij hiervoor inzetten. Ik ben een jurist, dus ik weet deze dingen. Ik snap ook dat niet iedere gemiddelde burger hier de ins en outs over weet, maar als media ben je dus verantwoordelijk in hoe ver je gaat, nogmaals, in het ontmenselijken. Een juridische status pakken en dat een staat van zijn maken van die mensen.

One'sy Muller: Wat is er met de term asielzoeker? Want dat is natuurlijk ook een term die welig tiert in koppen.

Sahar Shirzad: Ja, ben ik ook geen fan van. Er is laatst door iemand ook een soort campagne opgezet: #ikwasookeenasielzoeker.

Zoë Papaikonomou: Dat was Sahar Noor.

Sahar Shirzad: Ja. Ik snap dat en het is niet mijn stijl om, als activist of iemand die ook genoeg campagnes heeft bedacht, een ander daarin neer te halen. Maar voor mij, als iemand die een voormalig vluchteling is, werkt het niet, omdat je in de Nederlandse taal zoveel positive of power reclaiming doen als je wil, het is zo ontleed en ontmenselijkt, ook die parapluterm asielzoeker, dat ik begrijp dat heel veel mensen van mijn generatie zich daar niet meer mee willen associëren. Het is je kracht reclaimen vanuit verhalen en ik hoef niet aan Nederlanders te laten zien: started from AZC now I'm here. Dat verhaal wordt het. Started from the bottom now I'm here.

One'sy Muller: Een goede remix, haha.

Sahar Shirzad: Weet je wel? Het wordt zo'n sobbing AZC verhaal. Jonge, Afghaanse meid in de AZC en kijk hoe ver ze het nu heeft geschopt en ze spreekt zo goed, ze is een jurist. Dat succesverhaal of dat verhaal proberen positief te maken, werkt ook tegen de jonge mensen die op dit moment in asiel zijn. Want wat moet dat betekenen? Dat ze allemaal Sahar's moeten worden?

One'sy Muller: Je mag niet mediocre zijn.

Sahar Shirzad: Ja. Dat is ook lastig aan het verhaal. Dus ik denk, waar we het hier over hebben, zijn verschillende lagen. Het gaat om kwetsbare groepen die hier aankomen. We hebben de meeste ontheemde mensen sinds de Tweede Wereldoorlog, overigens, dus we hebben het over mensen die nog altijd binnen zullen komen. Sinds de mensheid heeft bestaan, heeft vluchten bestaan.

Zoë Papaikonomou: Je bedoelt in de wereld op dit moment?

Sahar Shirzad: Op de wereld, maar ook in Nederland en Europa. Al moet ik zeggen dat geloof ik 14,2 procent, als ik het me goed herinner, van de wereldwijd ontheemde mensen of mensen op de vlucht naar Europa komen en daarvan 0,2 naar Nederland.


Zoë Papaikonomou: Ja, we hebben het zwaar, hè.

Sahar Shirzad: Dus besef dat daar ook zoveel verdraaid en gelogen wordt. Maar besef wel dat de meeste buurlanden mensen op de vlucht opvangen en dat deze mensen nog altijd plek nodig hebben, zeker met de klimaatrampen waar we nu mee te maken hebben. Dus wij moeten echt per nu gaan nadenken wat we doen wanneer het gaat om de emancipatie van mensen die ooit zijn gevlucht en dan in een veilig land zijn opgegroeid, zoals ik. Dat is een tweede laag van het verhaal. De eerste laag is: hoe gaan we met ze om wanneer ze asiel aanvragen en wat voor 80 synoniemen willen we daaraan geven, van asielzoeker tot aan nieuwkomer, statushouder, nareiziger, wat was het nou?

Zoë Papaikonomou: Overlastgevers.

Sahar Shirzad: Overlastgevers, zo kan ik doorgaan. En dan ben je op een gegeven moment Nederlander. Ik schrijf wel eens wat en dan ben ik nog altijd ex-vluchteling Sahar Shirzad.

Zoë Papaikonomou: Daar was ik ook benieuwd naar. Hoe word jij aangekondigd?

Sahar Shirzad: En hoe lang wil jij dat als identiteit nog met je meenemen? En ik had geschreven over de dubbele standaard van het opvangen van mensen op de vlucht vanuit Oekraïne en onder andere Afghanistan. Een half jaar daarvoor was de Taliban-overname en er was ontzettend veel ophef over meer dan 1.000 Afghanen. Het is echt gênant, want het was één van de minste lijsten wereldwijd, hoeveel Afghanen er werden opgevangen, alleen al als je naar Duitsland, ons buurland, kijkt. Daar was ontzettend veel ophef over en Oekraïners mochten natuurlijk komen.

Zoë Papaikonomou: En masse.

Sahar Shirzad: Daar schreef ik over, maar ik schreef ook over andere voorbeelden, als jurist, naast Afghanistan. Wat voor dubbele standaarden er meteen werden ingezet uit solidariteit voor Oekraïne. En dit is nota bene bij een krant waarvan je zou denken: die zal het wel goed doen.

Zoë Papaikonomou: Ja, zeker. Was het niet bij OneWorld?

Sahar Shirzad: Ja, bij OneWorld.

Zoë Papaikonomou: Ook wij doen dat soms fout.

Sahar Shirzad: En toen stond er: ex-vluchteling Sahar Shirzad schrijft over dubbele standaard. En toen zei ik: ik heb mezelf nergens geïntroduceerd als ex-vluchteling. Als antwoord werd gegeven: we wilden op de één of andere manier aanduiden dat dit jouw haakje is tot het onderwerp. Ik zeg: mijn haakje tot het onderwerp is dat ik heb geleden onder de wetboeken en internationaal recht heb gedaan en uiteindelijk jurist ben geworden en hierover schrijf. Als ik wil dat het een haakje is, ik ben er niet vies van om dat te noemen.

One’sy Muller: Dan noem ik het, ja.

Sahar Shirzad: Ik ben trots op mijn verleden, dus dat is ook een enorm onderdeel van het emanciperen. Want op een gegeven moment ben je niet meer aan het integreren, je bent ook aan het emanciperen in de samenleving en dan ben je vluchteling af. Dus ik zeg consequent: geen vluchteling, mensen op de vlucht en daarna mensen die een vluchtverleden hebben mogen zelf bepalen wat voor titel ze daaraan geven. Maar alsjeblieft, in de media of in de kranten, zeg gewoon mensen op de vlucht. Ik heb in datzelfde artikel ook gezegd: ik wil niet vluchtelingen zeggen, want dat is uiteindelijk ook in het artikel gebruikt, volgens mij zelfs in de titel, en toen werd er aangegeven dat het taalkundig toch heel lastig is omdat je meer woorden gebruikt als je mensen op de vlucht zegt.

Zoë Papaikonomou: Je gebruikt meer woorden en het moet zo kort mogelijk, allemaal.

Sahar Shirzad: Ja, en dat was de reden dat het niet mensen op de vlucht, maar uiteindelijk toch vluchtelingen is geworden.

Zoë Papaikonomou: Je gebruikt meer woorden als je 'mens' toevoegt. Die komt ook even binnen.

One'sy Muller: Heel erg, ja.

Zoë Papaikonomou: Ik denk dat het heel belangrijk is. Wij worden ook wel eens gebeld, en terecht, met: het gaat niet goed. Wij geven heel vaak complimentjes aan OneWorld, dus die mogen ook een keer een pak slaag krijgen. Dat kunnen ze wel hebben. Ook daar is het denk ik heel belangrijk om na te denken: dan maar even wat meer woorden. Soms moeten we ook aan dingen wennen. Ik vind dat zo'n zwaktebod. Dit is precies de reden dat heel veel andere media dat ook niet doen: meer woorden, ingewikkeld.

One'sy Muller: Het moet lekker bekken, clickbait-achtig, dat soort rommel.

Zoë Papaikonomou: Het moet vlot, ja. Maar je moet toch weten dat Sahar ook gevlucht is, want dat maakt haar verhaal sterker? Dan denk ik: je kan iemand ook googelen als je het per se wil weten. Maar het gaat er uiteindelijk om: waarom vraag je jou, om je juridische kennis. Hoe wil iemand zelf aangekondigd en benoemd worden? Ik snap nooit zo waarom dat zo ingewikkeld wordt gevonden op veel plekken.

Sahar Shirzad: En daar zeg je iets moois, dan maken we nu de aanname dat ik gevraagd ben om mijn juridische kennis. En misschien was ik wel gevraagd omdat het verhaal sterk was, omdat een Afghaan het schreef die ooit gevlucht is. Dus misschien was dat de beweegreden van de redactie, maar dat hoeft niet mijn beweegreden te zijn.

One'sy Muller: Precies.

Zoë Papaikonomou: Ja.

Sahar Shirzad: En daar zit ook een belangrijke nuance in.

Zoë Papaikonomou: Dat is een hele goede. Dank.

Sahar Shirzad: Op tv kwam ik een paar keer aan tafel om het te hebben over mensen op de vlucht in tijden van de brand in Moria en toen werd ik ook geïntroduceerd als: Sahar, jij was in '98 gevlucht, vertel jij wat.

One'sy Muller: Oh, boy.

Sahar Shirzad: Ik zei letterlijk: interessante introductie.

One'sy Muller: Heel goed, meteen teruggeven.

Zoë Papaikonomou: Heerlijk, spiegeltje.

Sahar Shirzad: En toen heb ik op dat moment weer een juridische uitleg gegeven, niet van toen ik in '98…

Zoë Papaikonomou: Zwaar.

Sahar Shirzad: Ja. Ik heb die vergelijking wel één keer op tv gemaakt omdat ik op een demonstratie heb gevraagd: vinden jullie mij mens genoeg? En omdat er grotendeels best wel witte mensen komen naar zo'n demonstratie, omdat ik Europese witte mensen een spiegel wilde voorhouden: blijkbaar was ik mens genoeg om opgevangen te worden en heel veel Afghaanse kinderen die nu vastzitten, Moria waren ook grotendeels Afghanen door de Turkije-deal, whole different story waar we het nog over kunnen hebben, waarom ik wel en zij niet? En dat is ook een schuld en last waar mensen met een vluchtverleden heel lang mee lopen, maar ik besefte toen ik dat deed, achteraf, ik ben één keer daarover op tv geweest: dit wil ik helemaal niet.

Want wat ik daarmee doe is ook de hele tijd weer mezelf ontmenselijken, de hele tijd mezelf als voorbeeld nemen. Ik hoef geen dankbare buiging te doen. Ik heb recht gehad op mijn mensenrechten en daarom heb ik hier mogen blijven. Maar het is niet mijn taak om mezelf te vergelijken. Toen in Ter Apel een baby kwam te overlijden, gingen mijn generatiegenoten met een vluchtverleden een foto van zichzelf plaatsen toen zij ooit in de AZC of de opvang zaten: dit was ik ooit, besef wat je doet. Dat vond ik wel echt heel sterk, want dat werd door sommige best wel prominente mensen gedaan, ook journalisten, want we zijn in alle lagen van de samenleving.

One'sy Muller en Zoë Papaikonomou: Jullie zitten overal.

Sahar Shirzad: We're everywhere.

One'sy Muller: Jullie hebben geïnfiltreerd.

Sahar Shirzad: Started from the AZC, now we're here.

Zoë Papaikonomou: We kunnen een remix van je maken.

One'sy Muller: Started from the AZC, now we're everywhere.

Sahar Shirzad: Watch your back. Dus dat werd gedaan en ik vond dat mooi en heel pijnlijk. Ik dacht: dat het mogelijk is.

One'sy Muller: Om te laten zien dat je allemaal mens bent. Empathie.

Sahar Shirzad: Om menselijkheid te geven aan een baby die overleed. Hoezo moeten wij dat dragen? Dus als er zijn mensen die dit stokje met hen mee willen dragen... Dat vind ik heel sterk aan een Sahar Noor, dat wil ik wel even benadrukken, overal waar zij gaat, in haar cirkel van invloed, maakt zij het verschil.

Zoë Papaikonomou: Ja, zeker weten.

Sahar Shirzad: En zo'n campagne maakt het verschil voor je, een Annemarie en een Janneke die dat niet hebben ervaren.

Zoë Papaikonomou: Ook mensen met een vluchtverleden in Afghanistan kunnen heel verschillend zijn en ook verschillende dingen doen. Het zijn net mensen.

Sahar Shirzad: Ja. We kunnen ook allebei mensen zijn en Sahar heten en hele verschillende, succesvolle dingen doen.

One'sy Muller: Het is zomaar mogelijk, ze zijn net mensen, allemaal.

Sahar Shirzad: En dat vind ik wel heel sterk. In haar cirkel van invloed werkt het. Het gesprek mag alleen eindelijk een keer op een ander niveau gaan starten en dat wij ook aan ons eigen welzijn denken. Wat doen we onszelf eigenlijk aan wanneer wij dat positive reclaiming de hele tijd moeten doen? Ik hou me bezig met mensenrechten en mensen op de vlucht, natuurlijk omdat ik ook een verleden daarin heb, natuurlijk raakt het me daardoor extra, natuurlijk zal ik het altijd over de genderapartheid in Afghanistan hebben en hoe verschrikkelijk dat is met vrouwendag om de hoek terwijl we hier zitten, omdat ik Afghaans ben. Maar eigenlijk wil ik ook gewoon kunnen rouwen en kunnen rusten, en ook daarvoor moet je kunnen strijden, dat het niet meer zou moeten hoeven dat wij die verantwoordelijkheid continu op ons moeten voelen.

Zoë Papaikonomou: Ik ben daar zelf ook wat meer mee aan het oefenen. Ik heb zelf natuurlijk helemaal geen vluchtverleden, maar als het om een migratieverleden gaat willen mensen ook vaak dat je daar een soort zielig verhaal over doet. Wat ik vaak expres doe, is dat ik iets over de bijstand ga vertellen omdat ik in de bijstand ben opgegroeid. Daar raken mensen helemaal van in de war. Of ik ga heel plat praten zoals ik vroeger praatte en dat mocht niet van mijn moeder.

Maar wat ik nu eigenlijk probeer, is om het steeds vaker om te draaien. Dus een tijdje geleden zei ik bij een heel groot congres waar bijna alleen maar witte mensen waren: het is heel leuk dat jullie mij hier hebben gevraagd omdat jullie graag diverser willen worden als bedrijven. Dat is wel grappig. Ik wil graag wat witter worden als bedrijf, maar ik kan ze niet vinden. Hier zitten jullie dus! Zo ben ik de hele tijd doorgegaan, ik heb alles omgekeerd en dat deed ook iets heel anders met de groep.

Ik vind al die verschillende strategieën naast elkaar heel mooi, maar de strategie van de hele tijd van het zielige verhaal vertellen of je menselijkheid bewijzen is al heel lang heel dominant. En ook in de media is dat altijd het dominante verhaal. Ik krijg altijd die vraag: waarom heb je nou precies voor dit vakgebied gekozen? En dan moet er altijd een soort zielig verhaal uit het verleden komen.

One'sy Muller: Omdat ik nieuwsgierig ben.

Sahar Shirzad: Persoonlijke verhalen werken, dat zit in het mens-zijn. Sinds de geschiedenis van de mensheid is dat ook een ding dat altijd heeft gewerkt in alle religieuze boeken, noem het maar op. Ik snap dat een persoonlijk verhaal werkt, maar laat de macht in de handen van de persoon die dat persoonlijk verhaal heeft, om zelf te beslissen wanneer dat nut heeft en wanneer niet. Ik bedoel, het hoeft helemaal niet je middel te ontkrachten, maar het gaat erom: wie heeft de macht? Wat is de machtsverhouding?

Zoë Papaikonomou: En wanneer willen we dat persoonlijke verhaal horen? Daar wil ik binnenkort ook nog over schrijven, want mijn man is financieel analist. Er is niemand die aan hem vraagt: was dat nou altijd je droom? Wat voor persoonlijke ervaring heb jij gehad dat jij dacht: ik word belegger, ik doe het gewoon, het is mijn drive? Ik ben het helemaal met je eens, persoonlijke verhalen zijn heel waardevol, zijn verbindend, en je ziet dat dat echt werkt, ook als je mensen soms wil laten weten wat seksisme, racisme, noem alles maar op, kan doen. Alleen, ik vind het in de media ook wel een soort handelswaar geworden. Rondom Black Lives Matter, bijvoorbeeld, zag je dat dat als commercieel product werd ingezet.

Sahar Shirzad: Absoluut. Nog steeds.

Zoë Papaikonomou: Trailers van zwarte presentatrices, bijvoorbeeld, die dan een racisme verhaal gingen vertellen.

Sahar Shirzad: Ja, en dat bedoel ik met hoe ver we zijn in het gesprek. Er zijn mensen die in de cirkel van invloed zitten, waar het gesprek nog hier is [wijst naar beneden], waar witte mensen en mensen die geen vluchtverleden hebben nog moeten beseffen wat dat betekent, en het gesprek kan ook hier zijn [wijst naar boven]. Die ontwikkeling heb ik zelf ook moeten maken, want zoals ik al zei, ik stond op het podium en zei: vinden jullie mij mens genoeg? Het was effectief voor die mensen om inzicht te krijgen, maar ik ben ook verder in het gesprek. Ik wil hier zijn, ik wil verder zijn en ik hoef mezelf niet te ontleden en ik wil het niet hebben over: moeten wij als mensen op de vlucht wel emanciperen? Nee, wat gaan wij per nu doen terwijl we in een land wonen waar een fascistische partij succesvol, met ons als de zondebokdoctrine, 37 zetels heeft weten te halen?

Wat gaan wij per nu doen, niet alleen om te zorgen dat wij emanciperen als mensen met een vluchtverleden en met een migratieverleden, maar ook zodat alle kinderen die nu binnenkomen in dit land, niet zullen meemaken wat ik meemaak? En dat is het gesprek dat ik wil voeren. Ik heb het geduld niet meer om om dat vioolverhaal te vertellen, want die kunnen ook effectief zijn.

Zoë Papaikonomou: Ja, ik ben wel blij dat sommige mensen dat nog willen, maar de vraag is: hou je het daarmee in stand? Dat is lastig.

One'sy Muller: Ja, dat is wel interessant.

Sahar Shirzad: Ik heb Refugee Millenial opgezet als een soort dialoog en dat wil ik omzetten in een beweging. Het is mijn droom om een soort Refugee Millennial huis en museum te openen in Nederland, omdat ik vind dat wij onderdeel zijn van cultureel erfgoed. En de mensen van mijn generatie zijn millennials, dat is nog altijd de grootste generatie en het is een interessante generatie, want wij hebben voor én na het internettijdperk meegemaakt. Maar als je daar ook nog de dimensie aan toevoegt dat jij hier als kind in de jaren '80, '90 binnen bent gekomen en je bent nu in al die lagen, overal in de samenleving, we zijn de meest intersectionele groep in Nederland, want mijn allerbeste vriend was Rwandees en mijn allereerste beste vriendin was Bosnisch, die is helaas teruggestuurd.

Dat heeft mij getekend voor het leven, maar dat waren mijn vrienden. Ik was Afghaanse. Het is de meest intersectionele groep en ik denk dat wij samen kunnen bedenken hoe wij willen emanciperen in deze samenleving. En op dit moment hebben we migratiebewegingen die nog altijd geleid worden door witte mensen, aan the forefront. Dat snap ik ergens, want kwetsbare groepen die in asiel zitten wil je ook niet opdringen dat zij zelf hele succesvolle bewegingen opzetten, dus Migreat doet daarin fantastische dingen. Maar ik denk dat wij het op een gegeven moment, wanneer we verder zijn in dat gesprek, moeten hebben over: wie leidt die bewegingen wanneer het gaat om mensen op de vlucht?

Want representatie doet er op een gegeven moment ook toe, die white saviourism zal daar uiteindelijk ook ergens in zitten. En wat the fuck zijn NGO's en stichtingen eigenlijk aan het doen in hun campagnes, tot de dag van vandaag? Save the Children wint jaar in jaar uit de award voor de slechtste, meest ontmenselijkende campagne van kinderen met dikke buikjes en zielige oogjes.

Zoë Papaikonomou: Die in de armen liggen van een witte vrouw.

Sahar Shirzad: Ze blijven het doen, want het werkt. Die bekrachtigen ook dat beeld waar we eigenlijk met zijn allen vanaf willen.

Voice-over One’sy: Tijd voor een dienstmededeling!

Zoë Papaikonomou: Hai, we waarderen het enorm dat je naar onze podcast luistert. Deze maken we zonder er iets aan te verdienen, omdat we het belangrijk vinden dat dit geluid er is.

One'sy Muller: Vandaar dat we ook altijd aan het eind vragen of je vriend van de show wil worden. Dat betekent concreet dat we je vragen of je financieel iets kan missen, zodat wij anderen wel kunnen betalen om bijvoorbeeld de social media posts te maken of om de podcast te transcriberen, moeilijk woord, zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn.

Zoë Papaikonomou: En bijvoorbeeld om onze gasten een kleinigheidje te sturen als bedankje. Vind jij het waardevol wat we doen? Overweeg dan om ons eenmalig, maandelijks of jaarlijks te ondersteunen via www.vriendvandeshow.nl.

One'sy Muller: Einde dienstmededeling!

En dan is het nu tijd voor een spelletje: het hardnekkige vlekken kwartet.

Zoë Papaikonomou: Ja, voordat we er meteen induiken, we hadden net de dienstmededeling en toen keihard, meteen de leader van het hardnekkige vlekken kwartet, maar je zei: ik heb nog een beeld meegenomen, Sahar.

Sahar Shirzad: Ja, ik heb eigenlijk een goed voorbeeld en een slecht voorbeeld. Rarara? Het slechte voorbeeld is de Volkskrant met de titel: overlastgevers Ter Apel belanden voorlopig niet meer achter hoge hekken in sobere locatie na uitspraak rechter.

Zoë Papaikonomou: Oei.

One'sy Muller: Het is heel lastig om korte koppen…

Zoë Papaikonomou: Ja, dat krijgen we vaak te horen: het is allemaal lang.

Sahar Shirzad: Maar als je mensen op de vlucht schrijft, is dat allemaal lang.

One'sy Muller: Dit is hartstikke lang, dus het kan wel.

Sahar Shirzad: Ja. Maar overlastgevers Ter Apel belanden voorlopig niet meer achter hoge hekken in sobere locatie.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: En met een foto van politie: de politie houdt een asielzoeker aan in het AZC in Budel bij het station van Maarheeze.

Zoë Papaikonomou: Wauw.

Sahar Shirzad: Met twee agenten eromheen. Wat voor beeld ben je aan het schetsen bij deze titel die eigenlijk zegt, en wat de NRC uiteindelijk heeft geschreven, hoe een schaduwteam van Yeşilgöz  een omstreden asielaanpak doorvoerde.

Zoë Papaikonomou: Kijk.

Sahar Shirzad: Met een foto van een hek, niet van mensen die gearresteerd worden of asielzoekers die gearresteerd worden. En wat wil je eigenlijk precies? Je zegt in je titel overlastgevers en bij de foto zet je asielzoekers. En waarom moet jij een man die gearresteerd wordt op de foto zetten bij zo'n titel, wanneer je het eigenlijk hebt over de rechten van mensen die niet in detentiecentra horen en een soort schaduwteam ervoor zorgt dat ze toch te lang opgesloten zitten overdag? En het ministerie kan hier overigens straffeloos mee doorgaan. Dus even los van de gekheid, wat er op dit moment gebeurt in de media aan bewoording: wat voor beeld bekrachtig je iedere keer? Want die zogeheten overlastgevers, hoe groot is dat percentage ten opzichte van echte vluchtelingen? Nihil. Beeld doet er daarin ook ontzettend toe.

Zoë Papaikonomou: Ja, natuurlijk.

Sahar Shirzad: Ik zie continu beelden van een verkeerd beeld. Dit is een ander voorbeeld dat ik heb, een titel: aanpak overlastgevende asielzoekers leidt tot mogelijke rechtsongelijkheid en verkapte detentie. Dat was niet mogelijk, dat gebeurde gewoon. En dan een foto: een gezin meldt zich half januari bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Zoë Papaikonomou: Wat?

Sahar Shirzad: Het was een gezin dat zich aan het aanmelden is. Wat heeft dat met overlastgevers te maken? De Volkskrant.

Zoë Papaikonomou: Ja, de Volkskrant natuurlijk. We zetten dit overigens, voor de luisteraar…

One'sy Muller: We zetten het in de shownotes.

Zoë Papaikonomou: Ja, we zetten het in de shownotes. Dank voor de tip van de overlastgevers, die nemen we mee met Bonte Was Doet eindredactie, met dank aan Sahar Shirzad.

One'sy Muller: Maak even screenshots.

Sahar Shirzad: I did that.

One'sy Muller: Gelukkig. Want soms wordt het ineens veranderd.

Zoë Papaikonomou:  Dan is het ineens weg, ja. Op zich goed, maar own your mistakes, zou ik dan zeggen. One'sy, jij had er nog één in de categorie mogelijke, of misschien kunnen we mogelijke wel weglaten, othering?

One'sy Muller: Ja, daarvoor moeten we eerst even luisteren naar een fragment van een trailer.
00:54:14
Trailer: 'Bij Ons Op Het AZC' neemt je mee in het leven achter de poorten van een asielzoekerscentrum. Mensen kennen dit gewoon niet. Het is niet uit te leggen, soms, wat er allemaal gebeurt, hier. En een AZC is ook niet toegankelijk, dus je weet niet zo goed wat er speelt. Het grootste gedeelte van de mensen dat hier zit heeft trauma's. Je ziet vaak warme ontmoetingen, misschien nog wel het mooiste op mijn voetbalclub, wat ik in mijn leven heb gezien. 'Bij Ons Op Het AZC'.

One'sy Muller: Ja, ik kijk naar jouw gezicht, Sahar.

Zoë Papaikonomou: Maar misschien moet jij eerst vertellen, One'sy, waarom jij hem hebt aangedragen, want jij hebt een paar afleveringen gekeken, toch?

One'sy Muller: Ja, ik zag net dat ik ben begonnen bij aflevering vier, dus dat is niet helemaal de juiste kant op. Ik dacht: is het nou een interessant inkijkje in een leven wat de meeste Nederlanders niet kennen en daardoor waardevol? Ik heb Human best hoog zitten, als omroep. Het is geproduceerd door Beau van Erven Dorens die ook hele mooie programma's heeft gemaakt met mensen zonder vaste verblijfplaats en volgens mij ook die serie over Floradorpers in Amsterdam-Noord, dus hij maakt wel mooie dingen. Natuurlijk is het een beetje stereotiep ofzo. Vandaar dat ik dacht: is dit nou mooi of worden hiermee mensen in asielzoekerscentra toch weer tot 'de ander' gemaakt die een beetje zielig is?
Sahar Shirzad: Honderd procent.

Zoë Papaikonomou: Het is opvallend, in deze trailer, dat de enige mensen die je erover hoort praten, mensen zijn die er werken of vrijwilligers.

Sahar Shirzad: Ik heb er vragen bij. Nee, ik heb er eigenlijk wel een statement bij. Ten eerste: nooit een AZC gaan bezoeken om te kijken hoe het is voor die mensen daar.

One'sy Muller: Aapjes kijken.


Sahar Shirzad: Ten tweede, de vraag zou dan zijn: met wat voor doelstelling doe je dat dan uiteindelijk? Want doe je dat dan met het doel dat mensen zien hoe verschrikkelijk het daar is en dat die mensen het moeilijk hebben of zwaar hebben op het moment dat ze hier aankomen? Dat is een gegeven, maar je moet in je empathie bewogen worden om daarin het standpunt van de politiek niet over te nemen. En wat er eigenlijk mis gaat, is dat we chronisch lijden onder een gewelddadig beleid wanneer het gaat om mensen die asiel aanvragen, dat we continu te weinig plek hadden in Ter Apel en dat mensen slecht worden opgevangen. De AZC, de IND, is de hele tijd onderbemand, de COA heeft het zwaar.

Daar wordt niet in geïnvesteerd, omdat we de hele tijd moesten bukken bij een VVD-kabinet. Dat is het probleem. Maar wat we vervolgens doen, is bij de symptomen daarvan dit soort shows ontwikkelen zodat mensen daar gaan kijken hoe verschrikkelijk het is. Maar eigenlijk moeten we het hebben over wat dat veroorzaakt. Het gaat er uiteindelijk niet omdat jouw empathie aangewakkerd wordt, want die mensen hebben het zo zwaar in die AZC's, ach, een gezin van zes moet in één kamer op stapelbedden. Sinds ik in de jaren '90 hier kwam, is dat het geval. Er wordt gewoon niet genoeg geïnvesteerd in die AZC's, dus ik zou het heerlijk vinden om een keer een inkijkje te hebben in die ministeries: what the fuck gaat er in jullie hoofden om?

Zoë Papaikonomou: Ja. 'Bij Ons Op Het Ministerie'.

Sahar Shirzad: Dat jullie vinden dat de AZC's er sinds jaar en dag zo uit moeten zien en dat er schaduwdetentiekampen zijn. Hoe gebeurt dat? Maar nee, we gaan naar die mensen, die al 1.000 synoniemen op hun naam hebben staan in de media, en wij gaan een inkijkje in dat zielige kamertje doen dat eigenlijk door het beleid van ons land bedacht is. Ik heb Human ook hoog zitten en ik denk dat dat voor een bepaalde cirkel van invloed goed werkt.

Zoë Papaikonomou: Goede bedoelingen zijn er altijd te over.

Sahar Shirzad: Ik heb het geduld er niet meer voor. Nogmaals, ik wil hier zijn in het gesprek en ook de machtsverhoudingen meteen bevragen.

One'sy Muller: Ik zal even voorlezen wat er staat, de omschrijving van de serie. Het is een vierdelige serie over het AZC in Zutphen. Een ongewoon intiem portret van mensen die samen onder een glazen stolp leven. Over hun vreugde, verdriet en soms ook wanhoop. Elk aspect wordt belicht, van het streven om ergens bij te horen tot de emotionele banden die tussen bewoners en medewerkers ontstaan.

Sahar Shirzad: Ja, maar die banden… Ik ben ook naar een AZC gegaan voor een project waar ik aan meewerkte, trouwens als je een inkijk wil hebben in hoe het is als je hier binnenkomt en later zelf kinderen krijgt en met een vluchtverleden te maken hebt, 'Mijn Vader, Nour en Ik' is waar ik een project mee deed, het heeft een Gouden Kalf gewonnen, echt fantastisch, en in verband met de filmtoer daarvan, waar ik aan meedeed, ging ik naar AZC's om die film te vertonen. En in één AZC waar ik kwam, waren bewoners die uit de wijk kwamen, dus het was zo'n combinatie. Dat gebeurt weleens, dat je mensen hebt die in een AZC wonen en daar wonen, soms ook werken voor een bepaald bedrag.

One'sy Muller: In het centrum?

Sahar Shirzad: In het asielzoekerscentrum. Dat is om in het verbinding te creëren tussen gewone Nederlanders en mensen die in asiel zijn. Maar wat blijkt, en dat heb ik te horen gekregen van een medewerker die daar echt pissed over was, die mensen hadden al maandenlang Wi-Fi en de mensen die in asiel waren niet. Dat zij meer ruimte hebben om te wonen en die mensen in asiel niet. Dus er wordt ook nog eens een soort onderscheid gemaakt in kwaliteit van leven binnen diezelfde woonsituatie waarin mensen dus eigenlijk in asiel zijn. Voor hen is het tijdelijk en het is fantastisch dat die verbinding dan ergens gemaakt wordt, maar ik zou zeggen: maak die verbinding met de omgeving van zo'n AZC, dat er niet iedere keer Nazi leuzen worden uitgeroepen en protesten zijn op het moment dat er een AZC opent.

Er gaat iets aan vooraf, dat is de socialisering en normalisering dat mensen op de vlucht zijn en dat een asielcentrum overal in principe open zou moeten kunnen worden gemaakt zonder dat daar protesten over uitbreken. Hoe kan het dat dat iedere keer gebeurt? Dat zou ik ook willen weten.

Zoë Papaikonomou: Volgens mij hele mooie tips voor Beau van Erven Doorens, ik heb het ook nog even opgezocht ondertussen, maar ik zou zeggen: misschien een mooie serie bij ons op het Ministerie van Justitie en Veiligheid en hoe komen we tot beleid? Nou, dat rijmt ook nog eens leuk.

Sahar Shirzad: Is dat een serie?

One'sy Muller: Nee.

Zoë Papaikonomou: Nee, dat zouden we willen, geïnspireerd door wat jij zei. Je wil juist die andere kant in die machtsverhouding ook eens laten zien.

Sahar Shirzad: Wauw, we zouden wel een goed team kunnen zijn. We hebben meteen een concept.

One'sy Muller: We zitten gewoon lekker te brainstormen hier.

Zoë Papaikonomou: Beau, pak je zak met geld en bel ons.

Sahar Shirzad: Ja, en hoe kun je zeggen: nareiziger na nareiziger en verdraaiing na verdraaiing en daarmee wegkomen? Dat zou ik ook weleens willen weten.

Zoë Papaikonomou: Dat is ook meteen een goede titel, denk ik. Wij beginnen aan het einde te komen van onze tijd, helaas, want ik moet zeggen, ik heb ook weer heel veel geleerd deze aflevering. Misschien mag ik er nog één voorbeeld ingooien voor het hardnekkige vlekken kwartet en dat is de berichtgeving rondom de Spreidingswet, wat ik heel heftig vond. Ik ben blij dat ik jou naast me heb zitten Sahar, onderbreek me alsjeblieft als ik het verkeerd zeg, maar die wet is bedacht om gemeenten te verplichten om asielzoekerscentra te openen, om mensen die asiel zoeken op te vangen.

Sahar Shirzad: Het gaat om opvangen, zodat het niet geconcentreerd blijft bij een plek zoals Ter Apel.

Zoë Papaikonomou: Exact.

Sahar Shirzad: En eerste opvang is anders dan in een asielzoekerscentrum. Mensen kunnen soms jaren in een asielzoekerscentrum blijven wonen, wat weer door een ander probleem komt.

Zoë Papaikonomou: Volgens mij is het een wet die heel erg nodig was. Door het wanbeleid, wat jij net benoemde, wat jarenlang is gevoerd was het noodzakelijk om een wet in te voeren, want anders gebeurt het niet. En dat werd natuurlijk op een gegeven moment onderdeel van de formatieonderhandelingen. Wij hebben heel veel koppen gecorrigeerd bij Bonte Was doet eindredactie, maar de Spreidingswet werd het probleem. Het probleem van de Spreidingswet. Geen enkele kritische noten. Weer, zoals Seada Nourhussen dat noemde, een soort notulering van de informatie. Van de Spreidingswet werd een heel problematisch, vervelend ding gemaakt. Dat vond ik echt heel erg heftig om te lezen.

Sahar Shirzad: En dat was de tijd dat de VVD dacht: wij worden PVV... Nou, ik wil niet zeggen PVV light, maar dat is de PVV-campagne van de VVD geworden. Ze gingen gewoon over de rug van kwetsbare groepen punten scoren en alvast toewerken naar een nieuwe verkiezing. Dat is helder als water op dit moment. Daar is over geschreven in De Correspondent, Simon van Teutem had daar echt heel mooi over geschreven. Op een gegeven moment heeft hij een citaat genomen van Yeşilgöz en toen ik het na las, vond ik dat eigenlijk zo ridicuul. Ik dacht: dit heeft ze daadwerkelijk op tv gezegd. Dat is: 'Huidig model in Nederland is, jij komt hier, bijvoorbeeld met je kinderen, je vlucht. Je zegt: maar de vader van die kinderen is daar nog, die heeft recht om hiernaartoe te komen.

Die vader komt, die vader zegt: ik was inmiddels gescheiden, ik heb een nieuwe vrouw, nieuw gezin. Ik wil dat die ook komen. Die komen.' Dan heb je ondertussen een heel voetbalelftal. 'De vrouw van die man zegt: maar mijn ouders zijn afhankelijk van mij voor hun zorg en ik doe beroep op 8, EVRM ,dus die mogen ook komen.' En dan wordt er gevraagd aan Yeşilgöz: maar om hoeveel mensen hebben we het dan? 'Heel veel!' Later, tijdens de verkiezingen, zei ze: duizenden. In 2023 werden de asielaanvragen van in totaal tien nareizigers van nareizigers ingewilligd. Ze had weer een nieuw fenomeen bedacht, daar is ze heel goed in, nareiziger na nareiziger. Uiteindelijk waren het er tien, aldus een rapport van IND.

Dus nogmaals: waarom in godsnaam komt zo'n rapport niet tijdens de verkiezingen? Daar kun je nog niet eens een voetbalteam mee vormen. In totaal hadden zich dat jaar 170 nareizigers van nareizigers aangemeld, waarmee het toelatingspercentage op een schamele zes procent komt. En 2023 was geen uitzonderlijk jaar, in totaal willigde Nederland in vijf jaar tijd 350 van zulke gestapelde nareisverzoeken in.

Laat het tot je doordringen, dit vind ik echt het pijnlijke voor ons allemaal: het kabinet is mede gevallen vanwege nareizigers op nareizigers, van wie nu blijkt dat ze ongeveer net zo zeldzaam zijn als de korenwolf. Dus het verhaal van Yeşilgöz was een overdrijving op overdrijving.

Zoë Papaikonomou: Leugen op leugen op leugen.

Sahar Shirzad: Ja.

Zoë Papaikonomou: Laten we Yeşilgöz tot dat fenomeen maken. Leugen na leugen na leugen na leugen!

One'sy Muller: Wat mij wel opviel, nog heel kort, is dat de mensen die hier kritisch over waren: ze heeft gelogen, ik zeg altijd gejokt, maar dit is een leugen, dat waren veel columnisten. Dat viel mij heel erg op. Het werd niet zozeer in nieuwsberichten genoemd, maar als ik daarop zoek, zie ik dat het vooral columnisten zijn die dit aan de kaak hebben gesteld.

Sahar Shirzad: Ja.

Zoë Papaikonomou: Natuurlijk, want de politieke verslaggevers... Misschien wordt zij straks wel de premier van Nederland of gaat ze een andere belangrijke rol spelen, dan moet je toch wel je vriendinnetje behouden.

One'sy Muller: Gadver.

Zoë Papaikonomou: Ik ben even heel cynisch nu, maar dat zit er voor een deel wel achter.

Sahar Shirzad: Alles is gewoon feitenvrij gebeurd. Het is echt onacceptabel dat je zo feitenvrij door de Nederlandse politiek kan bewegen en een groep die al kwetsbaar is, terwijl je zelf ook een vluchtverleden hebt, zo hard weet te raken. En dat de PVV daarmee ook nog eens 37 zetels weet te winnen, het is echt ontzettend verdrietig. Ik bedoel: wat voor precedent zijn wij aan het creëren voor de politiek? En nogmaals, wie is daar de dupe van? Mensen op de vlucht. Die mensen die de hele tijd in die zondebokdoctrine vallen.

Hoe kan het, anno 2024, dat er geen kamerdebat wordt eigen gevraagd wanneer je ziet dat er een kabinet gevallen is op een soort feitenvrije leugen en dat er geen excuses van Yeşilgöz afgedwongen wordt? Ik bedoel, wat zijn we aan het doen?

One'sy Muller: Daar heeft de NOS wel iets over gezegd. Dat was: Rutte en Yeşilgöz. Lage nareiscijfers of niet? Val kabinet was onvermijdelijk, dat vonden ze. Ze erkent dat de cijfers lager uitvallen dan gedacht, maar zowel zij als demissionair premier Rutte stelt dat maatregelen om het nareizen te beperken onderdeel waren van een breder pakket om de instroom van asielzoekers terug te dringen. Dus ze verzint er nu gewoon weer een nieuw verhaal omheen, natuurlijk.

Zoë Papaikonomou: Die demissionair premier van ons is eigenlijk gewoon een nieuwe NAVO-chef over de rug van heel veel mensen. Het interesseert hem allemaal geen reet.

One'sy Muller: Ja, gadverdamme.

Zoë Papaikonomou: Het is gewoon vies. We gaan eindigen. Ik vond het een ontroerende, emotionele en pittige aflevering, maar ik ben er heel dankbaar voor omdat ik ook veel geleerd heb en je hebt ons heel veel inzichten gegeven, dus ik ben heel blij dat je dat hebt willen doen, Sahar. Sahar Shirzad, dank je wel voor je komst.

Sahar Shirzad: Dank je wel voor de uitnodiging en blijft bestaan, alsjeblieft. Ik hoop dat dit nog heel groot gaat worden, dus jullie bedankt.

One'sy Muller: Help spread the word.

Zoë Papaikonomou: Spread the word!

Sahar Shirzad: Ja. Started from the AZC now we're here!

One'sy Muller en Zoë Papaikonomou: We're everywhere.

ALLEN LACHEN

One'sy Muller: Dit was Bonte Was podcast. Abonneer je op onze podcast via je favoriete podcastapp en laat, als dat kan, ook een recensie achter. Dat maakt het voor anderen makkelijker om Bonte Was podcast te vinden.

One'sy Muller: En als je voorbeelden hebt van missers of opsteker in de media, volg ons dan op Instagram via @bontewaspodcast, daar kun je ze aan ons doorgeven. Heel graag Bonte Was Doet Eindredactie tips, want dan nemen we je misschien wel mee in de volgende Bonte Was.

Zoë Papaikonomou: Ja. Word natuurlijk ook vriend van onze podcast. We krijgen er steeds meer vrienden bij. Dank jullie wel, daar kunnen we weer onze transcripten en allemaal andere fijne dingen van betalen, zoals een fijne cadeaubon voor Sahar, straks. Je kan vriend worden door eenmalig of vaker te doneren via www.vriendvandeshow.nl/bontewaspodcast.

One'sy Muller: Dahaag!

Zoë Papaikonomou: Ajuus.