Kent u het eiland Islay in Schotland? Ja, dan houdt u waarschijnlijk van whisky. Het eiland staat bekend om zijn uitstekende single malt. Het is onder whiskyliefhebbers zo populair dat er een enorme groei aan distilleerderijen is geweest, wat voor een sterke vraag naar werknemers zorgt. Ook is er een grote toestroom van personeel van het vasteland. En het wordt overspoeld door toeristen. Dat alles zorgt voor veel inflatie en hoge huizenprijzen. Een lokale groepering hield zelfs een petitie om verdere uitbreiding te stoppen, want zo kon het niet langer.
Ik dacht aan dit verhaal toen ik deze week een paar Brabantse ondernemers sprak. Ze klaagden over ASML. Klagen over ASML hoor je niet vaak, maar het bedrijf is zo enorm aan het uitbreiden dat het een verstorend effect heeft op de markt. Iedereen die maar een beetje technisch en slim is, wordt daar aangenomen. Het is één grote stofzuiger van technici. Daardoor is er een enorm tekort aan technisch personeel en stijgen de lonen extra hard. Daar hadden deze ondernemers erg veel last van.
Eén ondernemer zei dat hij het zelfs bij zijn eigen lokale garage merkte. Hij moest weken wachten voordat zijn auto gemaakt kon worden. Bovendien zorgt de toestroom van buitenlandse ASML-medewerkers voor extra vraag naar woonruimte. En dat jaagt de woningprijzen nog eens extra op. De inflatie in Veldhoven en omstreken is waarschijnlijk nog hoger dan in de rest van Nederland.
Ik vertelde deze ondernemers dat dit nou economie is. We willen toch economische groei? Nou, dit is economische groei. De keerzijde is vraaginflatie. Die is in principe prima af te remmen met monetair beleid. Hoe hoger de rente, hoe minder bedrijven gaan investeren, hoe minder chips en chipmachines er nodig zijn.
Er zijn twee redenen waarom dit hier niet werkt. Allereerst zitten de klanten van ASML niet in Europa, maar met name in Azië. Dus de ECB kan de rente verhogen, maar dat maakt niets uit voor de vraag naar chipmachines.
Daarnaast hebben we door de coronacrisis en de geopolitieke spanningen gemerkt dat we te afhankelijk zijn van China. Dus willen alle grote geografische regio’s hun eigen chipmachinefabrieken opzetten. En daarin komen natuurlijk ASML-machines te staan. Wat de centrale banken ook doen, deze vraag gaat door.
Ik vertelde deze ondernemers dat het een kwestie van vraag en aanbod is. Om hun personeel te behouden, zullen ze de lonen moeten verhogen, om te voorkomen dat ze naar ASML overstappen. Ze moeten maar bedenken dat de wachttijd bij de lokale garage nog altijd een heel stuk korter is dan de wachttijd van ASML-klanten. Ze waren niet tevreden met het antwoord, en namen nog maar een whisky. Goede whisky trouwens. Het was een single malt uit Isley.
Over de column van Corné van Zeijl
Corné van Zeijl is analist en strateeg bij vermogensbeheerder Actiam en belegt ook privé. Reageer via corne.vanzeijl@actiam.nl. Deze column kun je ook iedere donderdag lezen in het FD.
See omnystudio.com/listener for privacy information.