'Ikzelf geloof dat bijna iedere militaire interventie per definitie tot grote rampen is gedoemd. We hebben vele voorbeelden', zegt Koos van Dam. Vandaag verschijnt van de oud-diplomaat en Arabist het boek Destroying a Nation. The Civil War in Syria. Hij is van mening dat het buitenlandbeleid van Trump een vooruitgang is. 'Ik denk dat met hem de kans op een oplossing - nog helemaal niet zo makkelijk - groter is dan bij mensen die zich hielden aan allerlei moralistische slogans, maar verder niets bewerkstelligden.'

Daarmee doelt hij op westerse leiders die zeiden dat president Assad moest vertrekken, zoals Trumps voorganger Obama. 'Obama dacht: ik moet tijdig zeggen dat Assad zich moet terugtrekken, want straks is hij ten val gebracht en heb ik dat niet op tijd gezegd. Maar hij viel natuurlijk helemaal niet.' Veel westerse leiders dachten dat de Arabische Lente overal nieuwe regeringen zou brengen. Maar voor Syrië viel dat helemaal niet te verwachten, zegt Van Dam, die er zelf al vanaf het begin van de oorlog voor pleitte Assad niet zomaar te laten vallen. 'Dit regime is veel beter opgebouwd als het gaat om veiligheid - in de meest erge zin. Libië, Egypte en Tunesië hebben dat allemaal niet.'
Morele plicht Maar hadden we dan gewoon moeten toekijken wat zich daar in Syrië voltrok? Was het niet onze morele plicht om iets te doen? 'Dat hangt er maar helemaal van af wat je je morele plicht vindt. Het gaat namelijk om de resultaten en niet om de goede bedoelingen', zegt Van Dam. Hij legt uit: 'Je moet óf ingrijpen en het regime ten val brengen en zorgen dat je de goede oppositie - en het is nog zeer de vraag of dat lukt - aan de macht helpt en nazorg doen: tien, twintig jaar misschien. Óf je moet niet ingrijpen.'
Er vielen bijna een half miljoen doden en na zes jaar oorlog zit het Assad-regime nog altijd in het zadel. Niet ingrijpen had een hoop leed kunnen voorkomen volgens de oud-diplomaat. 'Dan waren er misschien twintigduizend, dertigduizend doden gevallen, dan was het land nog intact, de bevolking was nog intact. En nu is het hele land in puin, meer dan tien miljoen vluchtelingen, de maatschappij is dermate aangetast, dat gaat nog een paar generaties duren.' Hij concludeert: 'Je kunt je beter afzijdig houden dan dat je alleen maar goede bedoelingen uitspreekt en uiteindelijk niet waarmaakt wat je van plan bent.'
Islamitische Staat Trump, zegt Van Dam, lijkt veel pragmatischer te werk te gaan dan zijn voorganger. 'Hij heeft minder last van het idee van: ik moet niet met het regime omgaan of wat dan ook, of samenwerken met het regime tegen Islamitische Staat, want dat was vroeger ook taboe. Hij staat meer open voor compromissen, voor oplossingen.'
Hij vervolgt: 'Tot dusver is het nog helemaal niet gegaan over het regime, maar over Islamitische Staat. Als Islamitische Staat militair zou zijn verslagen, komt er een situatie waarbij de troepen gesteund door de Amerikanen en de troepen van het regime tegenover elkaar komen te staan. Dan is het de vraag of hij de troepen waarmee zijn land sympathiseert - uit strategische overwegingen, moet ik erbij zeggen - wil laten gaan, want anders moet hij ze misschien beschermen. Ik denk dat de Amerikanen absoluut geen behoefte hebben aan een confrontatie met de Russen.'
Realisme Gevraagd wat hij de opvolger van minister Bert Koenders zou adviseren, antwoordt Van Dam: 'Ik zou in ieder geval aanraden om die eis vooraf dat Assad moet aftreden, te laten vallen, voor zover wij als Nederland überhaupt zoiets kunnen bewerkstelligen, en ook om de oppositie meer op het spoor te brengen van realisme: dat zij dus bepaalde eisen wel kunnen stellen natuurlijk, maar dat je op voorhand weet dat ze daarmee dus niks zullen bereiken.'
See omnystudio.com/listener for privacy information.