Het strijkkwartet

Het strijkkwartet  /  21-04-2024

Daniel Belinfante liet ruim 100 composities na. Na de inval in mei 1940 van de Duitsers in ons land, dook Belinfante onder, maar werd vanuit het ondergronds verzet gearresteerd en kwam via kamp Westerbork in Auschwitz en tenslotte Fürstengrube terecht, van waar hij in januari 1945 bij een brand in...

Het strijkkwartet  /  14-04-2024

Terwijl tal van componisten ook in de naoorlogse decennia achteromkeken naar enig verleden, zochten Matthijs Vermeulen en Ton de Leeuw juist nadrukkelijk naar nieuwe wegen in het kwartetgenre. Het eerste strijkkwartet van Ton de Leeuw is vooral gebaseerd op de twaalftoontechnieken van Schönberg maa...

Het strijkkwartet  /  07-04-2024

Vandaag staan wederom kwartetten van Lex van Delden en Hendrik Andriessen op het programma, aangevuld met een werk van Louis Andriessen. Het Tweede strijkkwartet van Lex van Delden is een bewerking van diens Achtste symfonie voor strijkers. De twee kwartetten van Hendrik Andriessen zijn late werken,...

Het strijkkwartet  /  31-03-2024

We keren weer terug naar ons eigen land en pakken de draad na de tweede wereldoorlog weer op met kwartetten van Luctor Ponse, Lex van Delden en Hendrik Andriessen. Deze drie deelden met elkaar hun voorliefde voor klassieke structuren en lyrische expressiviteit. Daarbij keek Andriessen wat verder ach...

Het strijkkwartet  /  24-03-2024

Vandaag ronden we ons overzicht van Italiaanse strijkkwartetten rond de Tweede wereldoorlog af met de laatste twee kwartetten van Gian Francesco Malipiero, gecombineerd met twee van Giacinto Scelsi. Het verschil tussen de muziek van beide componisten is opvallend: Malipiero zocht nieuwe wegen vanuit...

Het strijkkwartet  /  17-03-2024

In de jaren veertig en vijftig was de muziek van Scelsi nog nauwelijks bekend, en die van Maderna en Berio werd in de jaren vijftig algemeen tot de voorhoede van de Italiaanse avantgarde gerekend en bereikte dus een zeer klein publiek. Giacinto Scelsi was in alle opzichten wat de Duitsers een ‘Ein...

Het strijkkwartet  /  10-03-2024

Ondanks de opleving van de instrumentale muziek na 1920 in Italië, bleef het strijkkwartet als genre minder populair dan de vocale muziek. Daarom zijn de acht strijkkwartetten van Gian Francesco Malipiero een bijzonder fenomeen, ook door hun beknopte, originele en in essentie ééndelige opzet. Ter...

Het strijkkwartet  /  03-03-2024

Alfredo Casella studeerde al op jonge leeftijd in Parijs bij onder meer Fauré, ontwikkelde zich als een heuse eclecticus, met in zijn vroege werken verwijzingen naar de Franse impressionisten, de klankwereld van Richard Strauss en daarna Stravinsky, Bartók en tenslotte Schönberg. Zo is zijn eerst...

Het strijkkwartet  /  25-02-2024

Tussen de twee wereldoorlogen werd in het Italiaanse muziekleven de toon grotendeels door een handvol componisten gezet. Naast Respighi en Pizzetti zijn de belangrijkste Gian Francesco Malipiero (1882-1973) en Alfredo Casella (1883-1949), die beide naast opera’s en orkestwerken ook voor strijkkwar...

Het strijkkwartet  /  18-02-2024

Met de Deense componist Vagn Holmboe komen we bij een jongere generatie. Zijn muziek sluit grotendeels aan bij die van Hilding Rosenberg. Dus ook bij hem lopen tonaal en atonaal vrij door elkaar heen, al naar gelang de gezochte expressiviteit. Holmboe was bovendien, ook als componist van koorwerken,...

Het strijkkwartet  /  11-02-2024

Met Kurt Atterberg, een generatiegenoot van Hilding Rosenberg, komen we bij een componist die geheel tegen de ontwikkelingen van zijn tijd in, liever achterom keek dan vooruit. Atterberg werkte ook lange tijd in een door en door Duits-romantische tonale stijl. Zijn derde kwartet, opus 39, uit 1937 i...

Het strijkkwartet  /  04-02-2024

Het blijft een opvallende zaak, dat zelfs in een modern idioom, de meeste componisten uit met name Denemarken en Zweden, maar ook Noorwegen, toch verkiezen de tonaliteit en bijna romantisch-pastorale expressiviteit in hun muziek niet af te zweren. Dat geldt zeker ook voor Hilding Rosenberg. Maar ook...

Het strijkkwartet  /  28-01-2024

Het Vierde strijkkwartet van Rued Langgaard, met als titel ‘Zomerdagen’ hoort tot de zogenaamde Rozentuin-kwartetten, samen met het Eerste en Zesde kwartet. Hilding Rosenberg was als dirigent een spilfiguur in het Zweedse muziekleven en studeerde compositie Stenhammar, een voorman van de romanti...

Het strijkkwartet  /  21-01-2024

De Deense componist Rued Langgaard kon moeiteloos voortbouwen op de verworvenheden van met name Carl Nielsen. Tegelijkertijd moet de muziek van Nielsen hem in de weg hebben gezeten, want Langgaard koos een zo eigen weg dat hij in zijn vaderland nauwelijks begrepen werd. En merkwaardigerwijs niet omd...

Het strijkkwartet  /  14-01-2024

Sayguns Derde strijkkwartet is opgedragen aan zijn echtgenote Nilüfer en zijn laatste voltooide kwartet. Het Vierde strijkkwartet immers bleef onvoltooid. Ondanks de moderniteit van deze muziek is de Turkse herkomst nog steeds te herkennen in de melodiebouw en de onregelmatige ritmen. Het Vierde st...

Het strijkkwartet  /  07-01-2024

Het tweede strijkkwartet van Adnan Saygun doet niet onder voor het eerste. De resultaten van zijn volksmuziekonderzoek zijn hierin meer op een abstracte manier geïntegreerd. Ook de harmoniek is moderner. Maar Saygun bleef Turkse maqams gebruiken en onregelmatige teleenheden zoals in de Turkse volks...

Het strijkkwartet  /  31-12-2023

De internationaal meest bekende van de Turkse componisten is Ahmed Adnan Saygun, die in Parijs bij d’Indy studeerde. In de jaren dertig en veertig deed hij, in lijn van wat Bartók hem had aangereikt, veel ethnomusicologisch onderzoek. Zijn Eerste strijkkwartet schreef hij in Ankara geïnspireerd...

Het strijkkwartet  /  24-12-2023

Met de stichting van de moderne Turkse staat heeft Ataturk ook het muziekonderwijs willen hervormen. Daartoe werden in de jaren dertig Paul Hindemith en Béla Bartók uitgenodigd de Turkse staat van advies te dienen. Bartók concentreerde zich daarbij vooral op het volksmuziekonderzoek. De weerslag...

Het strijkkwartet  /  17-12-2023

De drie kwartetten van Alberto Ginastera horen thuis bij de top van het repertoire. Ze zijn geschreven op het grensgebied tussen de Argentijnse nationale muziek en een late vorm van expressionisme. In zijn Tweede kwartet heeft Ginastera alle folklore achter zich gelaten. Zijn muziek is hier streng g...

Het strijkkwartet  /  10-12-2023

Wat bij de Latijns-Amerikaanse strijkkwartetten direct opvalt, is dat bijzondere mengsel van volksmuziek met toch over het algemeen West-Europese technieken zoals deze met name in Frankrijk en in de Verenigde Staten werden onderwezen. Hoewel Villa-Lobos zijn Achtste strijkkwartet atonaal noemde, is...