De allereerste “free jazz” opname waarin werd geïmproviseerd zonder vooraf bepaalde structuur, werd reeds gerealiseerd in 1949 door Lennie Tristano en zijn school van muzikanten. Deze jazzstroming waarin complete vrijheid geldt en afstand wordt genomen van allerlei muzikale conventies, dankt zijn naam aan een album uit 1960 van Ornette Coleman. Voor sommige muzikanten, zoals Sun Ra, sluit de improvisatie wars van ritme, tonaliteit en harmonie aan bij een spirituele zoektocht. Waar anderen dan weer een politiek statement willen maken met hun klank-explosies en live performances. De muziek is weinig toegankelijk en bijgevolg niet erg populair. Ook muzikanten als Miles Davis zijn kritisch.