Lijden en sterven zijn niet de meest gemakkelijke onderwerpen, maar toch zijn deze onderwerpen niet weg te denken uit de media. In programma’s als ‘Over mijn lijk’ gaat het zelfs over de terminale ziektes van vaak jonge mensen. Hoe vertel je een verhaal over sterven? Waarom is het belangrijk dat we dit zien op tv? En, worden we banger of minder bang voor de dood door de verhalen in de media over ons eigen sterfelijkheid? In de 38e aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen we ons over terminale ziektes in de media. 

Dit doen wij in de studio met Bart van Heerikhuizen, socioloog die al sinds 1972 verbonden is aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft het idee dat we tegenwoordig veel meer bezig zijn met ziek zijn en lijden in de media dan enkele decennia geleden. Ook zien we steeds meer aandacht voor ziektes in de media en openbare ruimtes. Linda vindt dit Amerikaans aanvoelen, waar goede doelen geen geld krijgen van de overheid en van fondsen moeten leven. Dit lijkt ook steeds meer in Nederland te komen. 

Afgezien van de financiële toevoeging bespreken de mediadoctoren het maatschappelijk nut van dit soort zichtbaarheid. Van Heerikhuizen denkt dat het voor veel mensen bevrijdend kan werken, niet zozeer de reclames zelf maar juist de verhalen te horen van mensen die overlijden. Hij herinnert zich nog een tijd dat het onbesproken bleef en ziet deze openheid als positief. Linda heeft het idee dat mensen vooral bezig zijn met zéggen dat zij het taboe aan het doorbreken zijn, een statement dat bijna Foucaultiaans aandoet. 

Vincent vraagt waarom we zo veel morele waarde toekennen aan mensen die gaan sterven. Van Heerikhuizen ziet het ook vooral als een manier waarop iemand die dood gaat een indruk achter laat. Dat maakt het programma bijna sacraal en heilig. Media leren ons op een bepaalde manier omgaan met de dood, zoals dat eerder in de kerk gebeurde. Daarnaast ziet Linda een patroon in dat we de mensen die doodgaan ophemelen: het zijn altijd leuke en lieve mensen die doodgaan. 

 Als het gaat om terminale ziektes in de media is daar vaak een rekeningnummer aan verbonden. Men wil dat mensen doneren om een bepaalde ziekte tegen te gaan. Bij het fondsenwerven voor ziektes komt nogal wat kijken: het is een ware industrie. Mediastudent Folkert Coehoorn, sprak met een adviseur fondsenwerving Niels Kattenberg. Hij legt uit dat er elementen zijn die een verhaal meer geschikt maken voor fondsenwerving. Hierbij spelen urgentie een rol, maar mensen moeten ook het gevoel hebben dat zij echt een verschil kunnen maken in de ziekte van de ander. Linda vindt dit problematisch. Door dit systeem worden bepaalde ziektes bevoorrecht. [Snel kijken]

 Over de aandacht die zieke mensen krijgen maakte Marloes de Jong, onze nieuwe mediastudent een item. Zij bespreken het syndroom van Münchhausen by internet, dat als een apart syndroom wordt onderscheiden van de andere vormen van Münchhausen. [Snel luisteren] Opvallend is dat deze vorm van aandacht vragen online als een syndroom geclassificeerd is, terwijl veel andere manieren van online aandacht vragen dat niet zijn.

 De mediadoctoren sluiten af met de vraag hoeveel nut dit soort verhalen over terminale ziektes hebben. Linda vindt dat het veel nut heeft: daarbij is het belangrijk te bedenken welke groepen uitgesloten worden binnen de grote verhalen. Maar de media vervullen hier de rol van een verloren religie, zodat we houvast vinden en minder bang worden voor de dood. Van Heerikhuizen ziet het laten zien van dood en lijden als een bevrijding. Het bespreekbaar maken van dingen is belangrijk: iedereen gaat uiteindelijk dood en door dit discourse komt er meer herkenbaarheid en openheid wat alleen maar positief kan zijn.