Werkprofessor | BNR

Waarom we het zo lekker vinden om zwart-wit te denken met Fons Trompenaars

Werkprofessor | BNR
27-01-2020

Zwart of wit. Links of rechts. Republikein of Democraat. We lijken wel geprogrammeerd om bipolair te denken. Daarmee bedoelt Trompenaars: ervan uitgaan dat als je het ene niet bent, je automatisch het andere moet zijn.
Neem de beroemde Myers & Briggs Type Indicator (MBTI), een instrument om mensen in te delen in zestien persoonlijkheidstypen. Die gaat ervan uit dat iemand óf een denker óf een voeler is, aldus Trompenaars. Als je hoog op het een scoort, scoor je automatisch laag op het ander. Waarom zouden die twee niet naast elkaar kunnen bestaan?
Andere kijk op dilemmas Volgens Trompenaars zouden we minder moeten denken in termen van of-of en meer in termen van door-door. Het verbinden van tegenstellingen, noemt hij dat.
Dat nodigt uit tot een andere kijk op dilemmas. Het is belangrijk om een dilemma te onderscheiden van een probleem, zegt Trompenaars allereerst. Problemen lossen zichzelf vaak op, zeker als je er wat tijd of geld tegenaan gooit. Dilemmas laten zich niet op die manier oplossen. Dilemmas zijn breinbrekers, waar je soms wakker van ligt.
Een simpel voorbeeld. Een bekend spanningsveld op de werkvloer is het werken in een team versus individuele vrijheid. Moet je nu het een of het ander stimuleren? In plaats van die twee als absolute tegenpolen te zien, kun je ook denken: hoe kan ik mijn individuele vrijheid gebruiken om het team beter te laten functioneren en hoe kan het team voor meer individuele vrijheid zorgen?
Yin en yang Op eenzelfde manier zouden ondernemers naar de kernwaarden van hun bedrijf moeten kijken, zegt Trompenaars. Veel ondernemers zijn ambitieus. Een prima eigenschap, maar ambitie zonder voorzichtigheid kan gemakkelijk leiden tot recklessness. Aan de andere kant, als je als ondernemer weer te voorzichtig bent en nooit risico durft te nemen, kom je ook niet verder.
Zo kent elke kernwaarde een yin en yang, zegt Trompenaars. Twee ogenschijnlijk contrasterende waarden hebben zo toch een onderlinge afhankelijkheid. Met andere woorden: ambitie en voorzichtigheid zijn niet onverenigbaar. Integendeel, je hebt ze allebei nodig om je bedrijf te laten floreren.
Diversiteit en inclusiviteit Tot slot. Diversiteit en inclusiviteit zijn ook twee van die begrippen die je steeds vaker hoort in het bedrijfsleven. Hoe breng je die twee volgens Trompenaars samen? Diversiteit in het personeelsbestand is mooi, maar zonder inclusiviteit is diversiteit weinig waard, zegt hij. Het gaat erom: hoe doe je beide tegelijkertijd? Dilemma reconciliation noemt hij dat: het bij elkaar brengen van verschillende zienswijzen (diversiteit), in een klimaat waarin tóch iedereen zich thuis voelt (inclusiviteit).
Trompenaars gebruikt graag het voorbeeld van de familie als hij bedrijven helpt met diversiteitsvraagstukken. Een familie vormt een eenheid, waarin er toch veel ruimte is voor diversiteit. Als de regel bij een familie is dat er tijdens het avondeten geen telefoons op tafel mogen, dan dient iedereen zich daaraan houden. Maar in de gesprekken die aan tafel worden gevoerd, mag iedereen vervolgens zijn diverse zelf zijn.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.