Vertrouwen Politie en justitie voelden in 2012 aan dat het overtuigen van ruim achtduizend mannen om wangslijm af te staan, een precaire klus zou worden. Het ging om vrijwillige deelname en tegelijkertijd was het belangrijk dat zoveel mogelijk mannen zouden meedoen. Dit was de laatste kans om de moord op Marianne Vaatstra op te lossen. Nederland had nog geen ervaring met DNA-verwantschapsonderzoek op deze schaal. De hulp van Annette Klarenbeek (Lector crossmediale communicatie in het publieke domein aan de HU) werd ingeroepen.
Patronen zoeken Eerst luisteren, dan gesprekken voeren, en daarna pas een communicatiestrategie ontwikkelen. Dat was het advies van Klarenbeek, destijds net gepromoveerd aan de Wageningen Universiteit op sluimerende crises en overheidscommunicatie. Samen met rechercheurs ontmoette ze spilfiguren in de Friese dorpen rond de vindplaats van Marianne in Veenklooster. Klarenbeek luisterde naar de verhalen van de barman, kapper, dominee en de eigenares van een camping. Op basis van die gesprekken maakte ze een discoursanalyse waarin bepaalde patronen, argumenten, en terugkerend taalgebruik aanknopingspunten vormden.
Een bekentenis We doen het niet voor de overheid, we doen het voor ons, we doen het voor de gemeenschap. Dat was een veelgehoorde uitspraak. De bereidheid om mee te werken aan het onderzoek was groot en leidde tot een match. De dader, Jasper S., was met vrienden meegegaan om wangslijm af te staan. Hij werd gearresteerd en bekende later de moord op Marianne. Heeft taal en communicatie hier het verschil gemaakt? Het verschil tussen een veroordeling en een zaak die altijd onopgelost zou blijven?
'Eén woord kan enorm verwijderen' Die vraag is heel moeilijk te beantwoorden of te onderzoeken, zegt Klarenbeek in de podcast. Wel is duidelijk dat het in de zaak-Vaatstra draaide om contact maken of contact verliezen. En dat het belangrijk was om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de taal en de tone of voice die mensen al gebruikten. Eén woord dat verkeer valt, kan enorm verwijderen. En dan ben je mensen heel gauw kwijt. Taal is een belangrijke handreiking, niet de enige, wel een heel belangrijke.
Gast Annette Klarenbeek is taalkundige en communicatie-expert, promoveerde aan de Wageningen Universiteit op sluimerende crises en overheidscommunicatie. Haar huidige functie is lector crossmediale communicatie in het publieke domein aan de HU. Volg Annette via Linkedin.
Host Maria Punch is stemcoach en schrijftrainer bij BNR. Ze had eerder een eigen rubriek op BNR getiteld Alles is Taal. Maria wil alles weten over de impact en functionaliteit van de taal die we elke dag gebruiken.
See omnystudio.com/listener for privacy information.